Jaap Stam

Jaap Stam is een voormalig profvoetballer uit Nederland. De 67-voudig international van het Nederlands elftal speelde onder meer voor PSV, Manchester United, AC Milan en Ajax. Tegenwoordig is hij trainer en voetbalanalist.

• Stam is momenteel hoofdtrainer van DOS Kampen
• Hij werkte als trainer bij Ajax, Feyenoord, PEC Zwolle, Reading en FC Cincinnati
• De verdediger speelde zelf voor clubs als PSV, Manchester United, AC Milan en Ajax
• Stam speelde 67 interlands voor het Nederlands elftal
• Hij werd onder meer ‘De Rots van Kampen’ en ‘The Dutch Destroyer’ genoemd.

Voetbalcarrière

Jakob (Jaap) Stam zag op 17 juli 1972 het levenslicht in Kampen. Hij is een zoon van Gerrit Stam en Anna Stam-Hooisma, die ook drie dochters op de wereld hebben gezet. Al op jonge leeftijd was de Kampenaar veelvuldig te vinden op het voetbalveld, zelfs in het geheim op de ‘verboden’ zondag. Stam, die een MTS-opleiding richting elektrotechniek volgde, begon zijn voetbalcarrière in 1988 bij DOS Kampen.

Vanwege zijn onverzettelijkheid werd Stam al op jonge leeftijd betiteld als De Rots van Kampen. In zijn geboorteplaats hoorde hij tot een gouden generatie, want ook Henry van der Vegt en Gerald van den Belt wisten door te stoten naar het betaald voetbal. Stam maakte op twintigjarige leeftijd de overstap naar FC Zwolle (het huidige PEC Zwolle).

Debuut in Zwolle

Stam debuteerde op 15 augustus 1992 in het betaald voetbal. Met FC Zwolle mocht de verdediger aantreden tegen SC Heracles ’74, het huidige Heracles Almelo (1-1). Op 13 november 1992 maakte hij zijn eerste doelpunt als profvoetballer in de met 4-0 gewonnen thuiswedstrijd tegen Excelsior. Stam nam in de veertiende minuut de openingstreffer voor zijn rekening.

In het seizoen 1992-1993 speelde Stam 32 officiële wedstrijden voor PEC Zwolle (één doelpunt). Als teamgenoot van spelers als Henk Timmer, Johan Hansma, Bert Konterman en Robert Maaskant verdiende de verdediger al na zijn eerste seizoen als profvoetballer een transfer naar Cambuur Leeuwarden, dat tegenwoordig SC Cambuur heet. Zij betaalden zo’n zes ton in guldens aan de Zwollenaren.

Via Cambuur en Willem II naar PSV

Stam maakte in de zomer van 1993 de overstap naar Cambuur Leeuwarden. Voor de club uit de Friese hoofdstad maakte de verdediger zijn debuut in de Eredivisie, maar al na één seizoen degradeerde zijn team naar de Eerste Divisie. In het seizoen 1994-1995 speelde Stam met Cambuur wederom op het tweede niveau van Nederland. Tijdens deze twee seizoenen liep de teller op naar 71 officiële wedstrijden en negen doelpunten.

Willem II raakte onder de indruk van de prestaties van Stam, dat voor circa 1,3 miljoen gulden een deal sloot met Cambuur. Zijn dienstverband bij de Tricolores bleef beperkt tot een half seizoen. Stam hield zich uitstekend staande bij de Tilburgse eredivisionist en speelde zich daarmee in de kijker bij provinciegenoot PSV. De Eindhovenaren betaalden ongeveer drie miljoen gulden voor diens handtekening.

Sterkhouder bij PSV

Na het afronden van zijn transfer maakte Stam vrijwel meteen zijn debuut in PSV-shirt. Op 19 januari 1996 maakte de verdediger de volle negentig minuten vol in de uitwedstrijd tegen sc Heerenveen (1-3). Amper twee maanden later, op 8 maart, trof hij voor het eerst doel tijdens het Brabantse onderonsje bij RKC Waalwijk, dat met identieke cijfers opzij werd gezet. Stam speelde achttien officiële wedstrijden in zijn eerste half jaar als PSV’er, hoewel hij niet speelgerechtigd was voor de UEFA Cup-wedstrijden tegen FC Barcelona.

Met zes punten achterstand op Ajax eindigde PSV in het seizoen 1995-1996 als tweede in de Eredivisie. Hij won dat seizoen wel zijn eerste prijs als profvoetballer: Sparta Rotterdam werd in de bekerfinale met 5-2 verslagen. In augustus 1996 werd ook de Johan Cruijff Schaal behaald door de rivaal uit Amsterdam een stevige nederlaag toe te brengen (0-3). Stam mocht in de daaropvolgende maanden ook zijn Europese debuut maken, maar door toedoen van SK Brann Bergen eindigde het Europacup II-avontuur al in de achtste finale.

Voor het eerst landskampioen

Na de Amstel Cup (de huidige KNVB Beker) en de Johan Cruijff Schaal won Stam in 1997 ook de landstitel met PSV. Zelf werd de verdediger dat jaar door de spelersvakbond VVCS uitgeroepen tot Voetballer van het Jaar. Stam won in 1997 en 1998 ook de Nederlandse Supercup nogmaals, maar zijn team moest in mei 1998 ook een forse nederlaag incasseren in de bekerfinale tegen Ajax (0-5).

In tweeënhalf jaar tijd speelde Stam 98 officiële wedstrijden voor PSV. Scoren deed hij elf keer in Eindhovense dienst, maar hij viel vooral op door het uitschakelen van de spitsen. Dat leidde in de zomer van 1998 tot concrete belangstelling van Manchester United. Met permissie van de iconische manager Sir Alex Ferguson sloot de Premier League-gigant een akkoord met PSV, dat zo’n 35 miljoen gulden incasseerde.

Droomseizoen met Manchester United

Stam debuteerde op 9 augustus 1998 in het shirt van Manchester United. De strijd om de Community Shield ging kansloos verloren door toedoen van Arsenal (0-3), waar zijn Premier League-debuut evenmin het gewenste resultaat opleverde (2-2 tegen Leicester City). De valse start bleek geen voorbode voor de rest van het seizoen. Stam, die in zijn eerste contractjaar maar liefst 51 officiële wedstrijden speelde, won meteen de treble: landstitel, FA Cup en de Champions League.

Vooral het winnen van de Champions League mocht een huzarenstukje worden genoemd. Manchester United bereikte de finale door een 2-0 achterstand weg te poetsen op bezoek bij Juventus (2-3 zege), waarna ook Bayern München werd verrast door de veerkracht van Ferguson en consorten. Bij het ingaan van de blessuretijd leidde de Duitse topclub met 0-1, maar invallers Teddy Sheringham en Ole Gunnar Solskjaer bezorgden The Red Devils alsnog de overwinning: 2-1.

Botsing met Ferguson

Manchester United verloor in 1999 de strijd om de Community Shield (Arsenal) en de Europese Supercup (SS Lazio). Het jaar werd desalniettemin fraai afgesloten door de wereldbeker voor clubs naar Old Trafford te halen ten koste van Palmeiras. Stam evenaarde zijn prestatie uit zijn eerste contractjaar bij Manchester United door 51 keer in actie te komen gedurende het seizoen 1999-2000. Voor Ferguson was de kale centrumverdediger goud waard.

In 2000 en 2001 won Stam opnieuw de landstitel met Manchester United. De verdediger werd alom geroemd, maar onthullingen over zijn transfer naar Old Trafford in diens biografie Head To Head leidde tot een breuk met Ferguson. De Schot besloot de Nederlander op de transferlijst te plaatsen. Stam moest later toegeven dat hij in de fout was gegaan, maar ook de United-manager ging door het stof en noemde deze beslissingen één van de grootste fouten uit zijn trainersloopbaan.

Dopingschorsing bij Lazio

Stam had Manchester United graag nog een jaar trouw willen blijven, maar schikte zich in diens lot. In de zomer van 2001 tekende de centrale verdediger een meerjarig contract bij SS Lazio. Zijn eerste seizoen verliep tamelijk dramatisch. Bij een dopingcontrole op 13 oktober 2001 werd Stam positief bevonden op het verboden middel nandrolon. “Ik weet werkelijk van niets”, verklaarde de hoofdrolspeler destijds. “Er zijn ook geen dingen gebeurd waardoor ik zou kunnen denken dat er iets speelt. Met mijn hand op mijn hart.”

In dezelfde periode werden ook spelers als Frank de Boer, Edgar Davids en Pep Guardiola positief getest. Stam mocht op 17 maart 2002 in de Serie A-wedstrijd tegen Brescia (1-1) zijn rentree maken op het voetbalveld. Ruim een maand later maakte de Nederlander in de thuiswedstrijd tegen Hellas Verona (5-4 overwinning) zijn eerste treffer in dienst van de Romeinse club. In totaal speelde Stam achttien officiële duels in zijn eerste seizoen namens SS Lazio.

Stam bleef in totaal drie seizoenen actief voor SS Lazio. In deze periode liep de teller op naar 94 officiële wedstrijden, waarin de Nederlander vier keer wist te scoren. De Kampenaar won in het seizoen 2003-2004 de Coppa Italia door in de finale af te rekenen met Juventus. Na de 2-0 overwinning in het eigen Stadio Olimpico volstond een 2-2 gelijkspel in Turijn.

Historische Champions League-deceptie

Na drie seizoenen bij SS Lazio besloot Stap over te stappen naar competitiegenoot AC Milan. Juventus toonde eveneens interesse, maar een transfer naar De Oude Dame werd door de Nederlander resoluut uitgesloten. In zijn eerste seizoen bij de Milanese club speelde de Nederlander ‘slechts’ 28 wedstrijden in alle competities. Ten koste van zijn oude werkgever PSV bereikte zijn team de finale van de Champions League, maar ondanks een 3-0 voorsprong slaagde Milan er niet in om Liverpool te verslaan. The Reds knokten zich terug tot 3-3 om de strafschoppenserie vervolgens in eigen voordeel te beslissen.

In 2007 stonden AC Milan en Liverpool opnieuw tegenover elkaar in de Champions League-finale. Ditmaal wonnen de Italianen met 2-1, maar dat betekende geen tweede Europese eindzege voor Stam. De Nederlander was na afloop van het seizoen 2005-2006 (37 officiële wedstrijden) vertrokken bij de bespeler van San Siro.

Afsluiten bij Ajax

Stam verruilde AC Milan in de zomer van 2006 voor Ajax. De verdediger koos daarmee voor de aartsrivaal van zijn oude liefde PSV. “Het is niet altijd vanzelfsprekend dat je terugkeert bij de club waar je het ooit goed hebt gehad”, verklaarde Stam tegenover Voetbal International. “Toen ik aangaf dat ik terug wilde naar Nederland is mijn zaakwaarnemer Henk van Ginkel gaan informeren. Er kwamen slechts drie clubs in aanmerking die de transfersom konden betalen die Milan nog vroeg. Feyenoord heeft zich nooit gemeld en Ajax heeft het snelst en meest slagvaardig gehandeld. Een overgang naar Amsterdam past ook wel bij mijn karakter, weer een nieuwe start.”

Ajax betaalde zo’n tweeënhalf miljoen euro voor de Eredivisie-rentree van Stam. Hij debuteerde uitgerekend tégen PSV in het shirt van de Amsterdamse club, dat in de strijd om de Johan Cruijff Schaal met 3-1 aan het langste eind greep. Zijn doelstelling in de hoofdstad was duidelijk: landskampioen worden. Tot en met de laatste seconden van het Eredivisie-seizoen bleek dit een realistisch scenario, maar uitgerekend PSV werd op één doelpunt verschil kampioen van Nederland.

Stam speelde 41 wedstrijden (twee doelpunten) in het seizoen 2006-2007. De verdediger overwoog om zijn voetbalcarrière te beëindigen, maar hij liet zich overtuigen om er nog een tweede seizoen bij Ajax aan vast te plakken. Stam, die nogmaals de Johan Cruijff Schaal veroverde, besloot er in oktober 2007 alsnog een punt achter te zetten. Naar eigen zeggen ontbrak de motivatie om nog langer te blijven voetballen.

Periode	Club
1992-1993	FC Zwolle
1993-1995	Cambuur Leeuwarden
1995	Willem II
1996-1998	PSV
1998-2001	Manchester United
2001-2004	SS Lazio
2004-2006	AC Milan
2006-2007	Ajax

---

Interlandcarrière

Als sterkhouder van PSV verdiende Stam in 1996 een kans in het Nederlands elftal. Op 24 april mocht de verdediger na 78 minuten invallen voor John Veldman in de oefeninterland tegen Duitsland (0-1 nederlaag). Zijn eerste interlanddoelpunt maakte Stam eveneens tegen een buurland: op 6 september 1997 maakte hij de openingstreffer in de met 3-1 gewonnen oefeninterland tegen België.

Op het WK van 1998 stond Stam iedere minuut binnen de lijnen namens het Nederlands elftal. Het team van bondscoach Guus Hiddink bereikte de halve finale in Frankrijk, maar een strafschoppenserie tegen Brazilië bleek fataal. Oranje kreeg vervolgens de mogelijkheid om sportieve revanche te nemen door de troostfinale in eigen voordeel te beslissen. De absolute urgentie ontbrak echter, waardoor Kroatië de mogelijkheid kreeg om er met een zilveren medaille vandoor te gaan (1-2).

Penaltytrauma duurt voort

Na het WK van 1998 maakte Hiddink plaats voor Frank Rijkaard. De nieuwe bondscoach kon rustig toewerken naar het EK van 2000, aangezien het Nederlands elftal als organiserend land (samen met België) automatisch was geplaatst. In de eerste eindronde van de 21ste eeuw bereikte Nederland andermaal de laatste vier jaar en opnieuw ging het mis vanaf de penaltystip: Italië trok aan het langste eind. Stam was één van de drie Oranje-internationals die in de strafschoppenserie faalde.

Stam werd na zijn gemiste strafschop alom bespot. Zijn inzet vloog immers hoog de tribune in, maar in werkelijkheid raakte de verdediger toch echt eerst de lat. Feit is dat de Oranje-international de bal niet tegen de touwen werkte, waardoor zijn team niet de mogelijkheid kreeg om het succes van 1988 te evenaren. Rijkaard stapte na de wrange EK-uitschakeling op en werd opgevolgd door Louis van Gaal.

Afscheid op EK 2004

Onder Van Gaal ontbrak de glans in de kwalificatiecyclus voor het WK van 2002. Een 1-0 nederlaag bij Ierland bleek uiteindelijk fataal, waardoor Nederland zich niet plaatste voor de eindronde in Japan en Zuid-Korea. In 2004 was Oranje er wél bij op het EK van 2004. Nederland overleefde de groepsfase én de strafschoppenserie tegen Zweden in de kwartfinale, maar gastheer Portugal dwarsboomde vervolgens de route naar de finale.

Na het EK van 2004 beëindigde Stam zijn interlandcarrière. Zijn teller stond op dat moment op 67 interlands (drie doelpunten).

---

Trainerscarrière

In juli 2008 werd Stam geëerd met een afscheidswedstrijd in Zwolle. Met zijn voormalig teamgenoten mocht hij aantreden tegen zijn meest recente werkgever Ajax (3-3). Na zijn welverdiende eerbetoon besloot de oud-verdediger zijn aandacht te verplaatsen naar het trainersvak. Hij behaalde de benodigde papieren en debuteerde in oktober 2009 als interim-trainer van PEC Zwolle, samen met Claus Boekweg. Art Langeler werd de vaste opvolger van de ontslagen Jan Everse en besloot in de rol van assistent een beroep te doen op Stam.

Terugkeer bij Ajax

Stam vertrok in de zomer van 2013 bij PEC Zwolle. Het aankondigen van zijn vertrek was voor Ajax aanleiding om toe te happen. Hij werd als individuele- en assistent-trainer naar Amsterdam gehaald. Na één seizoen werd hij gepromoveerd tot trainer van Jong Ajax, een klus die hij combineerde met Andries Ulderink. Het duo leidde het Amsterdamse beloftenpapier naar de twaalfde plaats in de Eerste Divisie.

Tijdens zijn eerste seizoen als trainer van Jong Ajax volgde Stam een trainerscursus op maat binnen de KNVB. Hij verkreeg daarmee het diploma Coach Betaald Voetbal, waardoor hij ook zelfstandig aan de slag mocht als hoofdtrainer. Jong Ajax eindigde in het seizoen 2015-2016 als negende in de Eerste Divisie.

Bijna gepromoveerd met Reading

Na twee seizoenen besloot Stam af te zwaaien als trainer van Jong Ajax. In de zomer van 2016 tekende hij een tweejarig contract bij het Engelse Reading, dat een moeizaam seizoen achter de rug had in het Championship. Met Ulderink aan zijn zijde leidde Stam zijn nieuwe team naar een derde plaats op het tweede niveau. Reading mocht daardoor deelnemen aan de play-offs om promotie naar de Premier League, maar in de finale bleek een strafschoppenserie tegen Huddersfield Town fataal.

Reading wist de prestaties van het seizoen 2016-2017 niet te evenaren. In het daaropvolgende seizoen daalden Stam en consorten langzaam maar zeker af richting de degradatiezone van het Championship, waardoor de clubleiding zich genoodzaakt voelde om in te grijpen. Op 21 maart 2018 werd Stam voor het eerst in zijn trainersloopbaan ontslagen.

Terugkeer bij PEC

Na zijn ontslag als Reading-manager zat Stam enige tijd zonder werk. Dat veranderde eind 2018 na een telefoontje van PEC Zwolle, dat hem voor de tweede seizoenshelft strikte als nieuwe hoofdtrainer. Hij leidde De Blauwvingers in zijn eerste officiële wedstrijd naar een fraaie 3-1 overwinning op Feyenoord. PEC Zwolle wist onder leiding van Stam afstand te nemen van de degradatiezone en eindigde als dertiende in de Eredivisie.

Kortstondig Feyenoord-avontuur

Het dienstverband van Stam bij PEC Zwolle bleef beperkt tot een half jaar. In maart 2019 werd bekend dat hij met ingang van het nieuwe seizoen aan de slag zou gaan als hoofdtrainer van Feyenoord. De opvolger van zijn oud-teamgenoot Giovanni van Bronckhorst slaagde er niet in om de hoge verwachtingen waar te maken. Al na achttien wedstrijden (zeven overwinningen, zes gelijke spelen en vijf nederlagen) stapte Stam op vanwege de tegenvallende prestaties.

Stam werd bij Feyenoord opgevolgd door Dick Advocaat. In eigen land bleef de Rotterdamse formatie de rest van het seizoen ongeslagen, waarbij moet worden aangetekend dat de laatste fase niet werd gespeeld vanwege de uitbraak van de coronapandemie. Zo ging er onder meer een streep door de bekerfinale tussen Feyenoord en FC Utrecht.

MLS-avontuur met Cincinnati

Na het ontslag van Ron Jans in 2020 zocht FC Cincinnati een nieuwe trainer. De club uit de Verenigde Staten vond na een zoektocht gehoor bij Stam, die Saïd Bakkati met zich meebracht als assistent-trainer. Ook dit avontuur werd geen succes. Na 47 officiële wedstrijden (acht overwinningen, twaalf gelijke spelen en 27 nederlagen) werd Stam in september 2021 ontslagen door de club uit de Major League Soccer (MLS).

DOS Kampen

Stam keerde in februari 2024 eindelijk terug als trainer. Hij liet zich verleiden door de club waar het allemaal begon: de amateurs van DOS Kampen.

Periode	Team	Functie
2009-2013	PEC Zwolle	Interim- en assistent-trainer
2013-2014	Ajax	Assistent-trainer
2014-2016	Jong Ajax	Hoofdtrainer
2016-2018	Reading	Hoofdtrainer
2019	PEC Zwolle	Hoofdtrainer
2019	Feyenoord	Hoofdtrainer
2020-2021	FC Cincinnati	Hoofdtrainer
2024-heden	DOS Kampen	Hoofdtrainer

---

Mediacarrière

Stam was tijdens zijn trainersloopbaan ook meermaals te bewonderen in de rol van voetbalanalist. Stam had tijdens zijn voetbalcarrière overigens al een eigen rubriek in het populaire tv-programma De Regenjas, waarin hij steevast werd bezocht door Harry Vermeegen.

In 2019 verklaarde Vermeegen in ELF Voetbal over zijn klik met Stam: “Items met Jaap scoorden als een tierelier en hij kreeg er leuke reacties op. Vergeet niet: hij was de duurste verdediger van de wereld, won de Champions League en was ondertussen bezig met die items. Ook tijdens het WK in 1998. Terwijl Jaap moest rusten in het spelershotel was hij in ons hotel om weer een videootje op te nemen. We pikten hem dan op bij de wasserette, onderin het spelershotel, en brachten hem een uur later terug. Niemand die het doorhad.”

Laatste update: 2 februari 2024