Ibrahim Afellay

Ibrahim Afellay is een Nederlandse voetbalanalist met Marokkaanse roots. Als voetballer droeg hij de shirts van onder meer PSV, FC Barcelona en het Nederlands elftal.

Afellay zag op 2 april 1986 het levenslicht in Utrecht. Zijn ouders verhuisden in de zestiger jaren van het Marokkaanse Al Hoceima naar Nederland, waar het gezin zich vestigde in de Utrechtse wijk Overvecht. Op zevenjarige leeftijd overleed zijn vader aan de gevolgen van een hersenbloeding. Zijn moeder (Mardore Habiba) kwam er alleen voor te staan met drie jongens en twee meisjes. Als oudste broer ontfermde Ali zich over ‘Ibi’.

Voetbalcarrière

Met zijn broer Ali was Ibrahim Afellay veelvuldig te vinden op de voetbalveldjes in de wijk. Als achtjarige werd hij aangemeld bij de amateurclub VSK, dat gratis lidmaatschappen en voetbalshirts beschikbaar stelde. Afellay bleek zoveel potentie te hebben dat hij al na een jaar de overstap maakte naar Elinkwijk, één van de grootste amateurclubs in Utrecht. Dankzij een samenwerkingsverband stapte hij in 1996 over naar de jeugdopleiding van PSV.

PSV

Afellay werd in de beginperiode dagelijks heen en weer gereden door een chauffeur, die later ook Ismaïl Aissati in zijn auto kreeg. Het talent van PSV besloot zijn mavo-opleiding af te maken in Utrecht in plaats van te verhuizen naar een school in Eindhoven. Zijn stageplek vond Afellay overigens wel in de Brabantse stad: in de fanshop van PSV. De geboren Utrechter behaalde zijn schooldiploma en wist de volledige jeugdopleiding te doorlopen.

Op 4 februari 2004 debuteerde Afellay in de hoofdmacht van PSV. Trainer Guus Hiddink liet de getalenteerde middenvelder na 69 minuten invallen voor Johann Vogel, maar kon niet verhinderen dat NAC Breda in het bekerduel aan het langste eind trok: 0-1. Tien dagen later maakte Afellay zijn debuut in de Eredivisie tijdens de met 1-0 gewonnen thuiswedstrijd tegen FC Twente door kort na rust in te vallen voor Kevin Hofland. Zijn derde en laatste optreden van het seizoen 2003-2004 noteerde hij uitgerekend op bezoek bij FC Utrecht (0-4 zege).

Afellay kwam in de eerste helft van het seizoen 2004-2005 nauwelijks in actie voor PSV, maar in de tweede seizoenshelft werd er vaker een beroep op hem gedaan. Zo mocht de getalenteerde middenvelder invallen tijdens de kampioenswedstrijd tegen Vitesse (3-0 zege) en de bekerfinale tegen Willem II (4-0 zege). Afellay, die in de halve finale van de Champions League tegen AC Milan op de bank zat, besliste op 15 mei 2005 de competitietopper tegen Feyenoord (4-2 zege) met twee doelpunten en een assist.

In het seizoen 2005-2006 verloor PSV de strijd om de Johan Cruijff Schaal en de KNVB Beker van Ajax. In de Champions League bleek de achtste finale het eindstation door toedoen van Olympique Lyon, maar de Eindhovense formatie kroonde zich wel opnieuw tot landskampioen. Afellay had een belangrijke rol in dit seizoen door 34 officiële wedstrijden in actie te komen en dat betekende zijn doorbraak. De middenvelder maakte twee belangrijke doelpunten in de gewonnen uitwedstrijden tegen FC Twente (0-1) en RBC Roosendaal (1-2).

Afellay werd ook in de seizoenen 2006-2007 en 2007-2008 landskampioen met PSV. Vooral het kampioenschap van 2007 was een gedenkwaardige. Na het 1-1 gelijkspel bij FC Utrecht (doelpunt Afellay) begon de Eindhovense formatie de 34ste speelronde van het Eredivisie-seizoen als nummer drie van Nederland. Koploper AZ verloor echter bij Excelsior, waardoor PSV aan een 5-1 zege op Vitesse voldoende had om Ajax van de landstitel af te houden. Het verschil betrof één doelpunt in Eindhovens voordeel. Afellay maakte in de kampioenswedstrijd de 3-1 en werd gekroond tot Talent van het Jaar.

Gaandeweg werd Afellay steeds beslissender bij PSV. In het seizoen 2008-2009 maakte hij zelfs dertien doelpunten in de Eredivisie, waaronder de winnende treffer thuis tegen Feyenoord (1-0 zege). Ook trof de middenvelder doel in beide Eredivisie-duels met Ajax (6-2 zege thuis, 4-1 nederlaag uit). Voor het eerst in jaren slaagden de PSV’ers er niet in om het kampioenschap binnen te halen. Het team eindigde als vierde en wist in het seizoen 2009-2010 maar nauwelijks te herstellen (derde).

Afellay bleef na twee moeizame seizoenen bij PSV, maar vertrok halverwege het seizoen 2010-2011 alsnog. De inmiddels tot aanvoerder benoemde middenvelder kreeg op 19 december 2010 een publiekswissel in de met 3-1 gewonnen thuiswedstrijd tegen Roda JC Kerkrade.

FC Barcelona

In november 2010 bereikten FC Barcelona en PSV een akkoord over een wintertransfer van Afellay. Naar verluidt betaalde de Catalaanse topclub slechts enkele miljoenen euro’s voor de middenvelder, die in zijn contract een gelimiteerde transfersom van honderd miljoen euro kreeg. Afellay debuteerde op 5 januari 2011 in het shirt van FC Barcelona, dat Athletic Bilbao dankzij een 1-1 gelijkspel uitschakelde in de Copa del Rey. Zijn team verloor de bekerfinale uiteindelijk van aartsrivaal Real Madrid (0-1 na verlenging).

FC Barcelona sloot het seizoen 2010-2011 ondanks de verloren bekerfinale met een grote glimlach af. De Catalanen wisten de twee grootste trofeeën wel binnen te slepen: de Spaanse titel en de Champions League. Afellay behoorde op 28 mei 2011 tot de wedstrijdselectie voor de finale tegen Manchester United (3-1 overwinning) en werd één minuut voor tijd zelfs een invalbeurt gegund. Trainer Pep Guardiola liet hem invallen voor Pedro. Afellay behoorde niet tot de basisploeg vanwege de enorme concurrentie: Barcelona beschikte over middenvelders als Sergio Busquets, Andrés Iniesta en Xavi Hernández.

Afellay speelde in zijn eerste halve seizoen bij FC Barcelona 28 officiële wedstrijden, waarin hij tweemaal wist te scoren. Het zou de beste periode uit zijn Catalaanse periode betekenen. In september 2011 scheurde Afellay de kruisband van zijn linkerknie gedurende een training van FC Barcelona. In zijn PSV-periode werd de middenvelder al regelmatig gepijnigd door fysieke problemen, maar dit was de eerste zware blessure uit zijn voetbalcarrière. Op 29 april 2011 maakte hij zijn comeback thuis tegen Rayo Vallecano (7-0 zege).

Voor FC Barcelona speelde Afellay uiteindelijk maar 35 officiële wedstrijden. In de zomer van 2015 vertrok de middenvelder transfervrij bij de Catalaanse club. Dat was deels te wijten aan blessureleed, maar ook werd hij tussendoor uitgeleend aan het Duitse Schalke 04 (2012-2013) en de Griekse topclub Olympiakos Piraeus (2014-2015).

Schalke 04

In de zomer van 2012 werd Afellay door FC Barcelona uitgeleend aan Schalke 04. Voor de club uit Gelsenkirchen debuteerde hij op 1 september in de met 3-1 gewonnen thuiswedstrijd tegen FC Augsburg. Afellay was in zijn eerste maanden van waarde voor het elftal, met doelpunten tegen aartsrivaal Borussia Dortmund (1-2 zege) en Arsenal (0-2 zege, Champions League) als hoogtepunten. Na vijftien officiële duels voor Die Königsblauen zette een spierblessure echter abrupt een punt achter zijn seizoen.

Olympiakos Piraeus

In augustus 2014 werd Afellay voor de tweede keer uitgeleend door FC Barcelona. Ditmaal maakte hij de overstap naar Olympiakos Piraeus, waar hij de Griekse dubbel veroverde. De middenvelder scoorde bij diens debuut tegen Niki Volou (3-1 zege) op 23 augustus, maar viel ook meteen weer geblesseerd uit. De Griekse topclub deed uiteindelijk in 29 officiële wedstrijden een beroep op Afellay, die met zes doelpunten en vier assists bij vlagen zijn waarde had voor het team.

Afellay kwam in zijn laatste maanden van het seizoen niet meer in actie. Trainer Míchel had gaandeweg het seizoen al kritiek geuit op de gehuurde voetballer. “Afellay is een rebel. Hij is nog een kind. Als hij niet verandert, krijgt hij problemen bij deze club en bij alle andere clubs waar hij nog gaat spelen”, zo luidde diens oordeel. Olympiakos Piraeus ontsloeg de trainer voortijdig, maar ook diens opvolger Vítor Pereira zag het nauwelijks in Afellay zitten.

Stoke City

In de zomer van 2015 vertrok Afellay transfervrij naar Stoke City, waar hij werd herenigd met voormalig PSV-collega Erik Pieters. Hij debuteerde op 9 augustus van dat jaar in de Premier League-wedstrijd tegen Liverpool (0-1 nederlaag). Ondanks de teleurstellende competitiestart en de snelle rode kaart tegen West Bromwich Albion slaagde de middenvelder erin om een vaste basisplaats te veroveren. Afellay pikte zelfs een aantal doelpunten mee in de Engelse competitie, tegen AFC Bournemouth en Swansea City.

Het noodlot sloeg in april 2016 opnieuw toe voor Afellay. Tijdens een training scheurde de geboren Utrechter opnieuw een kruisband, waardoor hij voor de tweede keer in zijn carrière een langdurig hersteltraject moest doorlopen. Afellay maakte op 27 december 2016 zijn rentree in de met 4-1 verloren uitwedstrijd tegen Liverpool, de club waar hij ook al tegen debuteerde. In maart 2017 werd hij zelfs beloond met een gloednieuw contract bij Stoke City.

Afellay kon het vertrouwen maar moeizaam terugbetalen. In maart 2018 besloot manager Paul Lambert ondanks het dreigende degradatiegevaar zelfs om de middenvelder disciplinair te verbannen vanwege een gebrek aan trainingsarbeid. Stoke City degradeerde uiteindelijk naar het Championship, maar deed ook op het tweede niveau van Engeland geen beroep meer op Afellay. Eind januari 2019, meer dan een jaar na zijn laatste optreden voor de club, werd de samenwerking voortijdig beëindigd.

Terugkeer bij PSV

In maart 2019 keerde Afellay terug naar PSV. De middenvelder sloot zich aanvankelijk aan bij de Onder 19-selectie om zijn conditie op peil te houden. Hij tekende zelfs een contract in Eindhoven, waar hij op 7 december 2019 zijn rentree maakte door acht minuten voor tijd in te vallen tegen Fortuna Sittard (5-0 zege). Afellay speelde in zijn tweede PSV-periode maar vier officiële wedstrijden. Wel fungeerde hij tijdens deze periode als mentor voor Mohamed Ihattaren, onder meer na het overlijden van diens vader.

Afellay beëindigde zijn voetbalcarrière in januari 2021 definitief. Op dat moment had de middenvelder al enige tijd geen club meer.

Interlandcarrière

Afellay stond op jonge leeftijd voor een lastige keuze: Nederland of Marokko? Bondscoach Marco van Basten nam de voormalig jeugdinternational eind 2016 voor het eerst op in de voorselectie, maar besloot hem niet definitief te selecteren vanwege diens twijfel. Afellay, inmiddels ook op de radar van de Marokkaanse voetbalploeg, maakte op 26 januari 2007 zijn definitieve keuze voor het Nederlands elftal bekend.

Op 28 maart 2007 debuteerde Afellay in Oranje-shirt, op bezoek bij Slovenië (0-1 zege) in de EK-kwalificatiefase. Met vijf interlands op zak werd de middenvelder geselecteerd voor EURO 2008. Op het EK mocht de middenvelder opdraven in de groepswedstrijden tegen Italië, Roemenië (groepsfase) en Rusland (achtste finale). Uitgerekend de Russen bleken onder leiding van Guus Hiddink, zijn oude trainer bij PSV, te sterk voor het Nederlands elftal.

Afellay maakte in 2010 ook deel uit van de WK-selectie van Oranje. In Zuid-Afrika kreeg de PSV-middenvelder speeltijd tegen Denemarken, Japan (groepsfase) en Slowakije (achtste finale). Afellay zat de rest van het wereldkampioenschap op de reservebank en kon dus niet verhinderen dat het Nederlands elftal de finale verloor van Spanje. Andrés Iniesta, zijn latere teamgenoot bij FC Barcelona, maakte in de verlenging het verschil door de 1-0 binnen te schieten.

Afellay speelde zijn laatste eindtoernooi in 2012, op het EK. De middenvelder werd door Louis van Gaal niet geselecteerd voor het WK 2014. Nadien kwam Afellay nog wel regelmatig in actie voor het Nederlands elftal. Op 29 maart 2016 speelde hij zijn laatste interlandwedstrijd tegen Engeland (1-2 overwinning). De teller stokte op 53 wedstrijden voor Oranje, waarin hij zeven doelpunten en tien assists liet aantekenen.

Mediacarrière

Na zijn actieve voetbalcarrière besloot Afellay in het voetbal actief te blijven. Begin 2023 werd bekend dat hij stage loopt bij Feyenoord om te ontdekken of er een potentiële trainer in hem schuilt. Ondertussen is hij vooral te bewonderen als voetbalanalist van de NOS. Zo schuift Afellay regelmatig aan in het praatprogramma NOS Studio Voetbal.

Laatste update: 18 mei 2023