Marco van Basten Marco van Basten is een van de beste Nederlandse voetballers aller tijden. Als spits van Oranje had hij een groot aandeel in het winnen van het EK in 1988. Door blessureleed moest hij voortijdig stoppen, waarna San Marco zich onder meer op het trainersvak stortte. Tegenwoordig is Van Basten actief als voetbalanalist. Van Basten is momenteel analist voor Ziggo Sport Als trainer werkte hij voor Ajax, Oranje, sc Heerenveen en AZ Als speler kwam hij uit voor Ajax en AC Milan In 1988 werd hij Europees kampioen met het Nederlands elftal Van Basten geldt als een van de beste spitsen ooit Zijn bijnaam luidt ‘San Marco’ Marco van Basten werd op 31 oktober 1964 geboren in Utrecht. Officieel werd hij op de wereld gezet als Marcel van Basten, maar één van zijn oma’s kon deze naam moeilijk uitspreken en daardoor werd de voornaam al snel aangepast in Marco. Zijn vader Joop van Basten was zelf profvoetballer bij DOS en HVC. Als voetbalfanaat vernoemde hij zijn eerste zoon naar stervoetballer Stanley Matthews, maar Marco bleek de meest getalenteerde van het spel. Op jonge leeftijd werd Van Basten getroffen door een aantal traumatische ervaringen. Op jonge leeftijd zag hij zijn vriendje Jopie door het ijs zakken in Maarssen, waarna de ingeschakelde hulp niet meer mocht baten. In 1985 werd moeder Leny ook nog eens getroffen door een hersen- en hartinfarct, waardoor zij ernstige hersenschade opliep. Van Basten bleek zwaar aangeslagen door dit nieuwe leed, waarna hij besloot om het ouderlijk huis te verlaten. Van Basten ging na het verlaten van zijn ouderlijk huis samenwonen met Liesbeth van Capelleveen. Deze relatie is tijdelijk onderbroken geweest, maar in de zomer van 1993 zijn zij getrouwd. Het stel heeft drie kinderen: zoon Alexander en dochters Rebecca en Deborah. Van Basten werd ook al opa. Voetbalcarrière Van Basten begon zijn voetbalcarrière in het shirt van amateurclub EDO. In 1970 werd hij aangemeld als pupil, maar al na een jaar maakte hij de overstap naar het grotere UVV. Zijn vader Joop van Basten begeleidde hem hierbij, niet zelden door hem keihard aan te pakken. Op zijn vijftiende ontwikkelde hij serieuze fysieke problemen, waarbij orthopedisch chirurg Rein Strikwerda zwakke enkels vaststelde. De arts adviseerde Van Basten zelfs om te stoppen met voetballen op hoge intensiteit. In overleg met vader Joop besloot Van Basten door te gaan met voetballen, ook al riskeerde hij in een rolstoel terecht te komen. In 1979 maakte de aanvaller zelfs de overstap naar een nóg grotere amateurclub uit Utrecht: USV Elinkwijk. Het bleek een voortreffelijke zet. Van Basten ontwikkelde zich stormachtig in zijn geboortestad, waardoor hij op de radar van Ajax en FC Utrecht verscheen. De spits besloot zijn loopbaan voort te zetten in Amsterdam. “Als het mis zou gaan bij Ajax, kon ik altijd nog terug naar Utrecht. Omgekeerd was dat onmogelijk”, zo verklaarde hij daarover. Ajax In 1981 streek Van Basten neer in Amsterdam. Aanvankelijk werd de spits opgenomen in de A-junioren van Ajax, maar al op zeventienjarige leeftijd durfde de technische staf het aan om hem te laten debuteren in de eerste selectie. Op 3 april 1982 mocht Van Basten tegen NEC (5-0 zege) invallen voor Johan Cruijff en bijna vanzelfsprekend wist hij meteen een doelpunt voor zijn rekening te nemen. In het seizoen 1981-1982 bleef het bij één optreden, maar daarmee had hij wel een aandeel in zijn eerste landstitel als profvoetballer. Cruijff en Van Basten ontwikkelden een geweldige band bij Ajax. De geroutineerde Amsterdammer nam de getalenteerde Utrechter onder zijn hoede, waardoor hij een geweldige ontwikkeling doormaakte. In het seizoen 1982-1983 scoorde Van Basten regelmatig en had daarmee een belangrijk aandeel in het winnen van zowel de landstitel als de KNVB Beker. Na dit seizoen viel de succesploeg van Ajax uiteen, waarbij Cruijff uit wraak zelfs overstapte naar aartsrivaal Feyenoord. Door de leegloop bij Ajax ontstond er ruimte voor andere spelers, waaronder Van Basten, Frank Rijkaard en Ronald Koeman. De Amsterdamse club slaagde er niet in om het succes van de voorbije jaren door te trekken, maar het Feyenoord van Cruijff werd dat seizoen wel met duidelijke cijfers verslagen in De Klassieker: 8-2. Van Basten scoorde driemaal tegen de aartsrivaal. Met 29 doelpunten in 32 officiële wedstrijden maakte de jonge spits dat seizoen veel indruk. Van Basten in actie namens Ajax (Pro Shots) Van Basten bleef in de daaropvolgende seizoenen van grote waarde voor Ajax. De goalgetter maakte achtereenvolgens 29, 37 en 43 doelpunten in Amsterdamse dienst. Als Ajacied werd hij in 1985 voor de derde keer in zijn carrière landskampioen, waar hij ook nog tweemaal de KNVB Beker veroverde. Met Ajax won Van Basten tevens zijn eerste internationale hoofdprijs: de Europacup II van 1987. In het Olympisch Stadion van Athene maakte de geboren Utrechter het winnende doelpunt tegen mede-finalist Lokomotive Leipzig (1-0 overwinning). Als sterspeler van Ajax werd Van Basten viermaal op rij topscorer van de Eredivisie (1984-1987). In 1985 werd de Utrechter bovendien verkozen tot Nederlands voetballer van het Jaar. Ook internationaal vielen zijn prestaties op, wat leidde tot het winnen van de Gouden Schoen (1986) en de Zilveren Schoen (1984). Van Basten had zijn succesvolle prestaties al eerder kunnen verzilveren in de vorm van een transfer, maar de terugkeer van voormalig teamgenoot Johan Cruijff als Ajax-trainer deed hem besluiten om tot de zomer van 1987 in Nederland te blijven spelen. Van Basten maakte op 9 november 1986 één van zijn mooiste doelpunten ooit: een omhaal tegen FC Den Bosch. De spits van Ajax ondervond toen al enige hinder van zijn enkel, maar de operatie kon pas op 15 december 1986 worden uitgevoerd. Een week eerder sloeg het noodlot echter toe: Van Basten maakte een ongecontroleerde tackle op Edwin Olde Riekerink van FC Groningen, waarbij zijn eigen rechterenkel een flinke klap kreeg. Achteraf herstelde hij daar nooit helemaal van. AC Milan Van Basten speelde zijn laatste Ajax-wedstrijd op 8 juni 1987, uit bij FC Twente (2-1 nederlaag). Een week voor de Europacup II-finale had de spits al een contract getekend bij AC Milan, dat een jaar eerder nog tevergeefs aanklopte. Onder toeziend oog van zaakwaarnemer Cor Coster, de schoonvader van Johan Cruijff, maakte hij voor maximaal 1,7 miljoen gulden de overstap naar de voetbalgrootmacht uit Milaan. Een koopje voor de Serie A-club, aangezien AC Milan tien keer zoveel neertelde voor PSV-middenvelder Ruud Gullit. AC Milan had een dramatische periode achter de rug, maar onder voorzitter Silvio Berlusconi ging er een frisse wind waaien in Milaan. Er werd een elftal met veel kwaliteit samengesteld en trainer Arrigo Sacchi kreeg de opdracht om hier een goed draaiend geheel van te maken. Van Basten maakte zijn debuut op 13 september 1987 in de met 3-1 gewonnen wedstrijd tegen Pisa. Tien minuten voor tijd maakte de Nederlander vanaf de penaltystip zijn eerste treffer in Italiaanse dienst. Van Basten bleef in Milanese dienst last houden van diens enkel. In december 1987 onderging de spits opnieuw een operatie, waarbij prof. René Marti meer schade ontdekte. In zijn eerste seizoen bij AC Milan bleef de teller daardoor steken op negentien officiële wedstrijden (acht doelpunten). Ondanks zijn fysieke problemen werd het een seizoen om nooit te vergeten. Voor het eerst sinds 1979 werd AC Milan weer landskampioen door het Napoli van Diego Maradona af te troeven. Na afloop van het seizoen meldde de spits zich bij het Nederlands elftal voor het uiterst succesvolle EK van 1988. Met de Europese titel op zak keerde Van Basten terug op Italiaanse bodem. De selectie van AC Milan bestond inmiddels uit drie Nederlanders, aangezien ook Frank Rijkaard inmiddels was aangetrokken. Met de drie Oranje-internationals in de gelederen bleef de Italiaanse topclub uitstekend presteren. In de Serie A eindigde AC Milan weliswaar ‘slechts’ derde, maar desondanks werden twee trofeeën toegevoegd aan de prijzenkast: de Italiaanse Supercup en de Europacup I. In de finale tegen het Roemeense Steaua Boekarest scoorden Gullit en Van Basten allebei twee keer. Marco van Basten in actie voor AC Milan (Pro Shots) AC Milan beleefde gouden tijden met Van Basten als één van de blikvangers. In de daaropvolgende seizoenen bleef de prijzenkast aangevuld worden. De Nederlandse spits won in het shirt van de Rossoneri vier landstitels, driemaal de Europacup I (tussentijds omgezet in de Champions League) en tweemaal het WK voor clubteams. Ook werden drie Europese Supercups en vier Italiaanse Supercups gewonnen door AC Milan. Van Basten scoorde 125 keer in 201 officiële wedstrijden voor AC Milan. De spits won gedurende zijn succesvolle verblijf in Milaan meerdere individuele prijzen. San Marco werd bijvoorbeeld driemaal verkozen tot Europees voetballer van het jaar (1988, 1989 en 1992), driemaal tot UEFA Voetballer van het jaar (1989, 1990 en 1992) en één keer tot wereldvoetballer van het jaar (1992). Daarnaast werd Van Basten in 1990 en 1992 topscorer van de Italiaanse Serie A. Tijdens het seizoen 1992-1993 onderging Van Basten onder leiding van chirurg René Marti opnieuw een enkeloperatie. Marti verklaarde nadien in Trouw: “Er waren, zoals wij dat noemen, botwoekeringen opgetreden sinds de eerdere ingreep in 1987. De functie van de enkel was steeds achteruitgegaan. Marco had na iedere wedstrijd pijn. Zelfs normaal lopen was moeilijk. De enkel was mechanisch belemmerd.” Van Basten bleef daardoor steken op 22 gespeelde wedstrijden in alle competities, al bleef hij met twintig doelpunten buitengewoon productief. Na de verloren Champions League-finale tegen Olympique Marseille (1993) moest Van Basten wéér geopereerd worden aan zijn rechterenkel. Deze ingreep werd verricht door orthopedisch chirurg Marc Martens uit België, die hem in de zomer van 1994 nogmaals opereerde. Het gewenste resultaat bleef echter uit. In augustus 1995 besloot Van Basten de hoop op verbetering op te geven, waardoor hij zijn voetbalcarrière voortijdig beëindigde. Voorafgaand aan de Trofeo Berlusconi tussen AC Milan en Juventus nam hij afscheid voor het oog van 63.000 supporters. Dit maakte veel emotie los, wat zelfs beelden opleverde van een huilende Capello. Van Basten heeft na het beëindigen van zijn carrière nog veel hinder ondervonden van zijn rechterenkel. Desondanks heeft San Marco nog meermaals zijn voetbalschoenen aangetrokken om deel te nemen aan afscheidswedstrijden, waaronder die van Dennis Bergkamp in 2006. Ook Johan Cruijff kwam in die wedstrijd in actie. PeriodeClub1981-1987Ajax1987-1995AC Milan Interlandcarrière Op 7 september 1983 maakte Van Basten onder bondscoach Kees Rijvers zijn debuut als international van het Nederlands elftal. In de EK-kwalificatiewedstrijd tegen IJsland (3-0 zege) wist hij niet te scoren, maar zijn eerste interlandgoal liet niet lang op zich wachten. Op 21 september 1983 brak de goalgetter de score in de oefeninterland tegen België door doelman Jean-Marie Pfaff kansloos te laten middels een rebound. Deze wedstrijd eindigde in een 1-1 gelijkspel. Het Nederlands elftal leek zich te kwalificeren voor het EK van 1994. Concurrent Spanje kon de oranjehemden alleen nog van een EK-ticket weerhouden door met elf doelpunten te verschil van Malta. Een onwaarschijnlijk scenario, maar het gebeurde daadwerkelijk (12-1). Ook het kwalificatietraject voor het WK van 1996 mislukte voor Oranje, waardoor Van Basten pas op het EK van 1988 zijn debuut maakte op een grote eindronde. Europees kampioen met Oranje Van Basten kampte gedurende het seizoen 1987-1988 met fysieke problemen. De spits begon ook niet topfit aan het EK van 1988, waardoor John Bosman de voorkeur kreeg in de eerste groepswedstrijd tegen de Sovjet-Unie (0-1 nederlaag). Bondscoach Rinus Michels besloot in te grijpen door de AC Milan-aanvaller tegen Engeland (3-1 zege) op te stellen en dat pakte geweldig uit: Van Basten maakte een hattrick. Na een fortuinlijke 1-0 zege op Ierland mocht Nederland in de halve finale aantreden tegen gastheer West-Duitsland. In de 88ste minuut gleed de spits van Oranje de winnende treffer tegen de touwen (1-2). Van Basten maakte zich bijna onsterfelijk door West-Duitsland op de knieën te brengen. Voor veel Nederlanders was het EK van 1988 toen al geslaagd, maar het toernooi werd nóg mooier. In de finale nam Oranje wraak op de Sovjet-Unie door met 2-0 te zegevieren. Na de openingstreffer van Ruud Gullit schoot Van Basten tien minuten na rust vanuit een schier onmogelijke hoek de bal binnen doelman Rinat Dasajev. Het is één van de meest legendarische doelpunten uit de voetbalgeschiedenis. Marco van Basten viert zijn wereldgoal op het EK 1988 (Pro Shots) Het Nederlands elftal wist het succes van 1988 niet door te trekken. Op het WK van 1990 bleek Duitsland al in de achtste finale te sterk (2-1), waar Denemarken in de halve finale van het EK 1992 aan het langste eind trok. Van Basten was de enige speler die tegen de latere winnaar faalde in de penaltyserie, waardoor titelprolongatie in rook opging voor de Nederlanders. Na het EK van 1992 speelde Van Basten nog drie interlands. Op 14 oktober 1992 kwam hij voor het laatst in actie voor het Nederlands elftal, dat in de WK-kwalificatiefase bleef steken op 2-2 tegen Polen. Door blessureleed zou hij daarna nooit meer in Oranje-tenue schitteren. Van Basten speelde 58 wedstrijden als international (24 goals). Trainerscarrière Na het beëindigen van zijn voetbalcarrière nam Van Basten enige tijd afstand van de voetballerij. De spits werd vooral gespot op de golfbaan, waar hij in binnen- en buitenland zijn kwaliteiten vertoonde. In 2001 werd zijn oud-teamgenoot en vriend John van ‘t Schip hoofdtrainer van FC Twente en daarop besloot hij zich aan te melden bij de KNVB om de cursus Coach Betaald Voetbal te volgen. Tijdens het seizoen 2002-2003 volgde Van Basten de verkorte cursus voor oud-internationals met minimaal veertig interlands. Jong Ajax Van Basten slaagde in mei 2003 voor de cursus Coach Betaald Voetbal. Enkele dagen later werd hij samen met Van ‘t Schip aangesteld om Jong Ajax te leiden. Met dit team won het trainersduo de landstitel en KNVB Beker voor beloftenteams. Van Basten wees gaandeweg het seizoen meerdere aanbiedingen af, maar uiteindelijk liet hij zich verleiden door de KNVB. Op advies van Johan Cruijff werd Van Basten door de KNVB-aangesteld als bondscoach van het Nederlands elftal. Nederlands elftal Als bondscoach van het Nederlands elftal tekende Van Basten een contract tot en met het EK van 2008. In Zeist kreeg hij assistentie van zijn oud-teamgenoten John van ‘t Schip, Stanley Menzo en Rob Witschge. De KNVB gaf hem opdracht om succes te boeken aan de hand van attractief voetbal. De start was veelbelovend te noemen, aangezien Van Basten ongeslagen bleef in zijn eerste zestien wedstrijden. De recordreeks werd uiteindelijk verbroken door Italië, dat op 12 november 2005 met 1-3 te sterk bleek. Van Basten gunde een hoop nieuwkomers speeltijd in het Nederlands elftal. Dat leidde regelmatig tot scepsis, maar desalniettemin leidde hij het team ‘gewoon’ naar het WK van 2006. Met zeven punten werd de groepsfase als nummer twee overleefd, waardoor in de achtste finale een clash met Portugal op het programma stond. Het werd een historisch harde wedstrijd met zestien gele en vier rode kaarten. Er viel één doelpunt: Maniche schoot de Portugezen naar de kwartfinale. Het WK-duel tussen Nederland en Portugal leidde tot harde kritiek op alle partijen. Er was daarmee sprake van imagoschade, maar dit werd grotendeels opgepoetst tijdens het EK van 2008. Nederland kwalificeerde zich na een weinig overtuigende kwalificatiefase voor de eindronde in Oostenrijk en Zwitserland. De oranjehemden maakten indruk door achtereenvolgens Italië (3-0), Frankrijk (4-1) en Roemenië (2-0) aan de zegekar te binden. De kwartfinale tegen Rusland ging na verlenging echter met 3-1 verloren. In aanloop naar deze wedstrijd ontstond er chaos rond international Khalid Boulahrouz. Zijn vrouw Sabia werd met zwangerschapscomplicaties in het ziekenhuis van Lausanne opgenomen, waar dochtertje Anissa na de geboorte overleed. Als trainer van Ajax (Pro Shots) Ajax In aanloop naar het EK van 2008 was al duidelijk dat Van Basten zou stoppen als bondscoach van het Nederlands elftal. Kort daarna werd zijn nieuwe werkgever al bekend: Ajax. Het gebrek aan ervaring als hoofdtrainer zorgde voor grote scepsis in Amsterdam, maar er ontstond ook nog eens een valse start. Van Basten weigerde medewerking te verlenen aan het plan van Johan Cruijff, die in zijn ogen een veel te rigoureus plan wilde doorvoeren binnen de jeugdopleiding van Ajax. De legendarische nummer veertien trok vervolgens zijn handen af van de club. Zonder de steun van Cruijff moest Van Basten het zien te redden bij Ajax. De trainer trok in zijn eerste maanden meteen een aantal nieuwe spelers aan, waaronder de peperdure Miralem Sulejmani van sc Heerenveen (16,25 miljoen euro). De Serviër scoorde in diens debuutwedstrijd tegen Willem II, maar hij kon niet verhinderen dat de Amsterdammers in de eerste speelronde van het Eredivisie-seizoen meteen ten onder gingen: 2-1. Ajax eindigde het seizoen 2008-2009 als tweede in de Eredivisie. Ook in het bekertoernooi en de Champions League bleef het gedroomde resultaat uit, waardoor er steeds meer ongenoegen ontstond. Na de thuisnederlaag tegen sc Heerenveen (0-1) werd hij door een boze Ajax-supporter zelfs voor ‘pannenkoek’ uitgemaakt. In zijn biografie Basta verklaarde Van Basten jaren later: “Je zou zeggen: pannenkoek, hoe erg is dat? Een onschuldig, bijna ludiek woordje. Maar op de een of andere manier trof hij me met dat woord. (…) Eigenlijk had geen woord me op dat moment harder kunnen raken dan ‘pannenkoek’. Juist omdat het zo onschuldig is, zo gewoon. Omdat het zo’n lullig woord is. En dat maakte het uitermate pijnlijk: die vent had geen ongelijk. Het was een voltreffer van die jongen.” Van Basten maakte het seizoen 2008-2009 niet af bij Ajax. Op 6 mei 2009 kondigde de voormalig topvoetballer zijn aftreden aan. sc Heerenveen Na het pijnlijke Ajax-avontuur verdween Van Basten voor een aantal seizoenen uit beeld. Pas in februari 2012 besloot de oud-international ‘ja’ te zeggen tegen een nieuwe trainersklus. Hij tekende een contract voor twee seizoenen bij sc Heerenveen, waar zijn debuutwedstrijd tegen NEC meteen een flinke deceptie werd (0-2). De twijfel keerde meteen weer terug bij Van Basten, die desondanks zijn volledige contract uitdiende. Na een achtste plaats in zijn eerste seizoen eindigden de Friezen in 2014 als vijfde. AZ Van Basten nam bij sc Heerenveen afscheid met een 1-0 overwinning op AZ in de play-offs om Europees voetbal. Dat bleek niet toereikend na de 3-0 nederlaag in Alkmaar, waardoor de Friezen werden uitgeschakeld in de strijd om een Europa League-ticket. Op dat moment was al duidelijk dat San Marco zijn trainersloopbaan zou voortzetten bij de tegenstander uit Alkmaar. Hij tekende een contract voor twee jaar bij AZ, maar vroeg in het seizoen besloot hij zich ziek te melden vanwege hartkloppingen. Van Basten stelde half september 2014 voor om de rollen om te draaien. Alex Pastoor zou hoofdtrainer worden, waar de oud-topvoetballer de rol van assistent op zich zou nemen. Uiteindelijk besloot AZ om Pastoor te laten gaan, John van den Brom te benoemen als nieuwe hoofdtrainer en Van Basten bleef als rechterhand actief in de technische staf. Een terugkeer als eindverantwoordelijke sloot hij vanaf dat moment uit. Als assistent-bondscoach van Oranje (Pro Shots) Terugkeer bij Oranje Van Basten maakte zijn tweejarige dienstverband bij AZ niet vol. In de zomer van 2015 keerde hij terug bij de KNVB, waar hij net als Ruud van Nistelrooij als assistent-bondscoach aan de staf van het Nederlands elftal werd toegevoegd. Oranje wist onder Danny Blind geen kwalificatie af te dwingen voor het EK van 2016, waardoor de samenwerking niet werd verlengd. PeriodeTeamFunctie2003-2004Jong AjaxHoofdtrainer2004-2008NederlandBondscoach2008-2009AjaxHoofdtrainer2012-2014sc HeerenveenHoofdtrainer2014AZHoofdtrainer2014-2015AZAssistent-trainer2015-2016NederlandAssistent-bondscoach Mediacarrière Van Basten trok zich in 2016 terug uit het trainersvak. In september van dat jaar werd hij door de wereldvoetbalbond aangetrokken als Chief Officer for Technical Development. Van Basten kreeg de opdracht om het wereldwijde voetbal aantrekkelijker te maken, waaronder het uitrollen van de videoscheidsrechter (VAR). Na ruim twee jaar besloot de geboren Utrechter echter te vertrekken om meer tijd vrij te maken voor zijn familie. Na zijn afscheid bij de FIFA werd Van Basten voetbalanalist. FOX Sports gunde de EK 1988-held een vaste positie in het praatprogramma De Eretribune. In deze hoedanigheid kwam Van Basten in november 2019 in opspraak door ‘Sieg Heil!’ te roepen toen Heracles Almelo-trainer Frank Wormuth in beeld verscheen, wat tot een grote rel leidde. Zijn werkgever besloot hem kortstondig te schorsen. Bij FOX Sports mocht Van Basten ook regelmatig voetbalwedstrijden analyseren. In 2020 vertrok Van Basten om over te stappen naar concurrent Ziggo Sport, waar hij een soortgelijke rol heeft gekregen. Sindsdien is hij een vertrouwde naam in het praatprogramma Rondo. Laatste update: 9 maart 2023