De Klassieker: Ajax – Feyenoord

Nederland herbergt een groot aantal beladen voetbalwedstrijden, maar het is veilig om te stellen dat er één bovenuit steekt: Ajax versus Feyenoord (en andersom). De onderlinge clashes worden niet voor niets gekenmerkt als De Klassieker.

Bleacher Report stelde in 2010 een ranglijst samen met de twintig grootste ‘derbywedstrijden’ ter wereld. De beladen krachtmeting tussen Ajax en Feyenoord werd hierin opgenomen. De Klassieker staat zodoende in een imposant rijtje met wedstrijden als FC Barcelona – Real Madrid (Spanje), Liverpool – Everton (Engeland), AC Milan – Internazionale (Italië), Celtic – Rangers FC (Schotland), Galatasaray – Fenerbahçe (Turkije) en Boca Juniors – River Plate (Argentinië).

Ontstaan van de rivaliteit

De rivaliteit tussen Ajax en Feyenoord ontstond meer dan honderd jaar geleden. Daar was niet eens een onderlinge wedstrijd voor nodig. Net als Sparta Rotterdam behoorden de Amsterdammers destijds tot een groep elitaire voetbalclubs uit de Eerste Klasse, waardoor zij er weinig voor voelden om zich te meten met de teams uit de nieuwe Eerste Klasse B. Een arbeidersclub als Feyenoord voelde zich niet serieus genomen door Ajax, waardoor een negatief sentiment werd gevormd. De sportieve ontwikkeling van beide clubs deed de rest.

Eerste onderlinge wedstrijden

In het seizoen 1921-1922 speelden Ajax en Feyenoord de eerste onderlinge wedstrijd. De Amsterdammers wonnen het eerste onderonsje met 2-3, maar na een protest van Rotterdamse zijde werd de eindstand vastgesteld op 2-2 door het onreglementair verklaren van de openingstreffer. Het weerzien in de hoofdstad werd alsnog een prooi voor Ajax: 2-0. Feyenoord eindigde desalniettemin nipt boven Ajax op de ranglijst, maar achter landskampioen Blauw-Wit uit Amsterdam.

In het seizoen 1922-1923 eindigde de confrontatie tussen Feyenoord en Ajax op de Kromme Zandweg opnieuw in een gelijkspel (1-1). De vierde onderlinge wedstrijd bezorgde de Rotterdammers de allereerste Klassieker-triomf: in Het Houten Stadion in Amsterdam eindigde de confrontatie van 21 januari 1923 in 0-2.

Ajax duidelijk de sterkste

Tot en met september 2023 is De Klassieker 203 keer gespeeld. Ajax mag zich duidelijk de sterkste noemen met 93 overwinningen, tegenover 61 overwinningen voor Feyenoord. Vooralsnog eindigden de onderlinge wedstrijden 49 keer in een gelijkspel. Ook het doelsaldo is vanzelfsprekend in het voordeel van de Amsterdammers: 423-316.

Ajax speelde thuiswedstrijden tegen Feyenoord in vier verschillende stadions: Het Houten Stadion, Olympisch Stadion, De Meer en de Johan Cruijff ArenA. Van de 95 onderlinge ontmoetingen in de hoofdstad werden er vijftig beslist in Amsterdams voordeel, waar de Rotterdammers 25 keer met de volle buit huiswaarts keerden. De overige 21 wedstrijden eindigden onbeslist.

Feyenoord speelde de thuiswedstrijden tegen Ajax in drie verschillende onderkomens: Stadion Kromme Zandweg, Het Kasteel en De Kuip. Van de 99 thuiswedstrijden wonnen de Rotterdammers er 37 en dat is maar een fractie meer dan het aantal Amsterdamse triomfen in de havenstad (35 keer). De overige 27 wedstrijden leverden geen winnaar op.

De wedstrijden tussen Ajax en Feyenoord werden acht keer op neutraal terrein gespeeld. In de praktijk werd er ‘gewoon’ gevoetbald in Amsterdam of Rotterdam, maar in deze gevallen was er officieel geen sprake van een thuiswedstrijd. Ajax won het vaakst op neutraal terrein: vijf keer. Feyenoord won twee van deze edities, waar eenmaal een gelijkspel tot stand werd gebracht.

Historische Ajax-overwinningen

Ajax heeft een relatief groot aantal Klassiekers met klinkende cijfers gewonnen. De Amsterdammers zijn er zelfs driemaal in geslaagd om met zes doelpunten verschil te winnen: in 1933 (7-1), 1975 (6-0) en 1983 (8-2). Feyenoord werd in het seizoen 1983-1984 landskampioen met Johan Cruijff in de gelederen, maar de terugkeer van de legendarische nummer 14 liep uit op een historische deceptie. Marco van Basten maakte een hattrick voor Ajax, waar ook Ronald Koeman zijn doelpunt meepikte.

De Klassieker van 18 mei 1995 mag ook historisch worden genoemd. Ajax wilde geen risico nemen met het oog op de Champions League-finale tegen AC Milan (1-0 zege) en kwam daardoor met een B-team op de proppen. Louis van Gaal ontbrak op de bank om de Italiaanse topclub te analyseren, waar spelers als Edwin van der Sar, Frank Rijkaard, Patrick Kluivert, Jari Litmanen, Ronald de Boer en Finidi George rust werden gegund. Ongeëvenaard natuurlijk, maar desondanks liet Ajax in De Kuip geen spaan heel van de aartsrivaal: 0-5. Nwankwo Kanu (tweemaal), Marc Overmars, Edgar Davids en Peter van Vossen troffen doel.

Historische Feyenoord-zeges

De grootste Feyenoord-overwinning op Ajax dateert van 29 november 1964. Johan Cruijff speelde als zeventienjarige zijn allereerste Klassieker, maar het toptalent kon een historische nederlaag niet voorkomen: 9-4. Hans Venneker scoorde als negentienjarige vijf keer. Sjaak Swart kraakte Ajax-doelman Bertus Hoogerman na afloop af met een cynische reactie: “Bertus had vandaag de contactlenzen van zijn schoonmoeder in”, zo refereerde Mister Ajax aan het feit dat diens teamgenoot last kreeg van zijn lenzen.

Ook de overwinning van 27 januari 2019 zal in Feyenoord-kringen niet snel worden vergeten. Ajax werd dat seizoen overtuigend landskampioen met spelers als Matthijs de Ligt, Frenkie de Jong en Hakim Ziyech, maar het bezoek aan De Kuip liep dramatisch af: 6-2. Robin van Persie scoorde twee keer, waar Steven Berghuis één van de overige doelpunten voor zijn rekening nam.

De clash tussen Feyenoord en Ajax op 7 december 1980 mag ook legendarisch worden genoemd. Niet eens zozeer vanwege de 4-2 overwinning voor de Rotterdammers, maar vooral vanwege Wim Jansen. Het Feyenoord-icoon was kort daarvoor neergestreken bij Ajax en dat werd in Rotterdam als onacceptabel ervaren. Tijdens de warming-up gooide een zestienjarige Feyenoorder een ijsbal op het oog van Jansen, die daarbij het hoornvlies van zijn linkeroog beschadigde. Al na achttien minuten moest hij zich laten vervangen.

Overlopers

Ondanks de enorme rivaliteit heeft een groot aantal spelers het shirt van Ajax én Feyenoord gedragen, zoals de hierboven genoemden Johan Cruijff en Wim Jansen. Het is minder gebruikelijk dat voetballers deze keuze maken zonder tussenstap, maar ook dat is in de geschiedenis van De Klassieker meerdere malen voorgekomen. Sterker nog: Henk Groot en Arnold Scholten hebben het zelfs aangedurfd om heen en weer over te stappen.

Er zijn meer spelers geweest die rechtstreeks overstapten tussen Ajax en Feyenoord. Zo verhuisden Jan Everse (1977), Henk Timmer (2002), Angelos Charisteas (2006), Kenneth Vermeer (2014) en Danilo Pereira (2022) van Ajax naar Feyenoord. Andersom kozen onder meer Eddy Pieters Graafland (1958), Theo van Duivenbode (1969), John van Loen (1993) en Steven Berghuis (2021) voor de controversiële verhuizing naar Amsterdam.

Vooral de transfer van Berghuis in de zomer van 2021 heeft veel stof doen opwaaien. Als Feyenoord-aanvoerder verkondigde hij géén binnenlandse transfer te zullen maken, maar na het EK koos hij alsnog voor de overstap naar de aartsrivaal. Vanaf dat moment stroomden de (doods)bedreigingen binnen en werd er een controversiële muurschildering gemaakt in Rotterdam. Dat leidde er zelfs toe dat Feyenoord voor De Klassieker van januari 2023 extra veiligheidsmaatregel besloot te nemen door in het gehele stadion netten op te hangen.

Supportersrellen

Sinds de jaren zeventig zijn supporters van Ajax en Feyenoord meermaals slaags geraakt. De meest bekende confrontatie vond plaats op 23 maart 1997. Hooligans van beide clubs hadden een afspraak gemaakt in Beverwijk, waar een bloederige vechtpartij plaatsvond. Daarbij kwam een Ajax-supporter, Carlo Picornie, om het leven. Een lijkschouwer constateerde hersenletsel door klappen met een klauwhamer en steekwonden in de rug. Eén persoon werd schuldig bevonden door de rechter: de destijds 21-jarige Leonardo P. uit Rotterdam kreeg vijf jaar onvoorwaardelijke gevangenisstraf opgelegd naar aanleiding van de Slag van Beverwijk.

Op 15 april 2004 vond opnieuw een treurig incident plaats. Tijdens de mini-Klassieker tussen Jong Ajax en Jong Feyenoord op De Toekomst werden spelers van de Rotterdamse club aangevallen door hooligans. Robin van Persie kreeg rake klappen, waar Kike Acuña zelfs dusdanige verwondingen opliep dat hij per ambulance moest worden afgevoerd naar het ziekenhuis.

In de daaropvolgende jaren ging het vaker mis tussen supporters van Ajax en Feyenoord. De burgemeesters van Amsterdam en Rotterdam waren de aanhoudende problemen in 2009 zat: de onderlinge wedstrijden worden sindsdien zonder uitsupporters afgewerkt. Dat leidde er zelfs toe dat de bekerfinale van 2010 over twee wedstrijden moest worden afgewerkt.

Laatste update: 2 oktober 2023