Faas Wilkes Faas Wilkes was een voetballer uit Nederland. De 38-voudig international van het Nederlands elftal speelde voor Xerxes, Internazionale, Torino, Valencia, VVV, Levante en Fortuna ’54. Wilkes overleed in augustus 2006 op 82-jarige leeftijd Met Abe Lenstra en Kees Rijvers vormde hij het Gouden Binnentrio van Oranje Door zijn buitenlandse avontuur bleef zijn teller steken op 38 interlands Wilkes speelde voor Xerxes, Internazionale, Torino, Valencia, VVV, Levante en Fortuna ’54 Hij geldt als een van de beste Nederlandse voetballers ooit Voetbalcarrière Servaas (Faas) Wilkes werd op 14 oktober 1923 geboren in Rotterdam. Het was de bedoeling dat hij samen met zijn broer Leen het transportbedrijf van zijn vader en oom (verhuizerij Fa. Wilkes & Zoonen) zou overnemen, maar deze werkzaamheden bleken niet op zijn lijf geschreven. Wilkes koos vervolgens voor een carrière in het voetbal. Doorbraak bij Xerxes Wilkes begon zijn voetbalcarrière in 1933 bij HION. Een jaar later maakte de aanvaller de overstap naar de jeugdopleiding van Xerxes, waar hij op zeventienjarige leeftijd in het eerste elftal. CVV werd in de Eerste Klasse West 1 met 6-0 verslagen. Ook broer Leen kwam uit voor de Rotterdamse club, als doelman welteverstaan. Zij kregen in ruil voor twee vrachtwagens van Bedford de mogelijkheid om naar MVV over te stappen, maar in die tijd (profvoetbal bestond nog niet) betrof dat een schandaal. De broers werden daarom voor een jaar geschorst. Vanwege de ontstane ophef besloten de gebroeders Wilkes om Xerxes trouw te blijven. Tussen 1941 en 1949 speelde de aanvaller in het eerste elftal van de club uit zijn geboortestad, dat later ook spelers als Coen Moulijn en Willem van Hanegem heeft voorgebracht. In 1949 kwam de droom van Wilkes dan toch uit: geld verdienen met voetballen. Hij maakte de overstap naar de Italiaanse club Internazionale. Avontuur in Milaan Wilkes was zeker niet de eerste Nederlander die de sprong naar het buitenland waagde. Bep Bakhuys was één van zijn voorgangers, maar zijn deal met Internazionale betrof wel de eerste grote transfer voor Nederlandse begrippen. Zijn beslissing viel overigens slecht bij de KNVB. Betaald voetbal bestond immers nog niet in eigen land, waardoor bondsvoorzitter Karel Lotsy besloot om Wilkes voor een aantal jaar uit te sluiten voor het Nederlands elftal. Bij diens begrafenis in 2006 betuigde toenmalig KNVB-voorzitter Jeu Sprengers hierover zijn spijt. Tussen de zomer van 1949 en het voorjaar van 1955 ontbrak Wilkes in het Nederlands elftal. Hij liep daardoor vele interlands en doelpunten mis, maar verklaarde hij decennia later aan de NOS: “Ik speelde graag voor het Nederlands elftal, maar het spelen in Italië en Spanje vond ik toch echt veel belangrijker.” Voor Wilkes bleek dit immers dé manier om geld te verdienen met de geliefde voetbalsport. De Rotterdammer verdiende zo’n 70.000 gulden per jaar bij Internazionale. Als speler van Internazionale bleef Wilkes indruk maken. In 95 officiële wedstrijden scoorde de Nederlander 47 keer voor de Italiaanse topclub. De Milanese formatie draaide mede dankzij diens doelpunten mee in de top van de Serie A, maar tussen 1949 en 1952 eindigde men achtereenvolgens als derde, tweede en derde. Zijn periode in Italië bleef daardoor prijsloos. Wilkes hield wel een mooie bijnaam over aan dit avontuur: Il Tulipano (‘De Tulp’). Spaanse jaren In de zomer van 1952 besloot Wilkes om Internazionale in te ruilen voor Torino. Mede door een knieblessure bleef hij steken op één doelpunt uit twaalf wedstrijden, waardoor de Nederlander al na één seizoen vertrok uit Turijn. Medio 1953 stapte de aanvaller over naar het Spaanse Valencia. In de sinaasappelstad hervond Wilkes zijn topvorm door 38 doelpunten te maken in 62 officiële wedstrijden. Samen met Alfredo Di Stéfano (Real Madrid) en Ladislao Kubala (FC Barcelona) behoorde hij tot de buitenlandse sterren van LaLiga. Wilkes eindigde in zijn debuutseizoen voor Valencia op de derde plaats in de Spaanse competitie. In 1954 veroverde hij wel de eerste prijs uit zijn professionele loopbaan: de tweede editie van de Concepción Arenal Trophy. Deze nog altijd bestaande trofee werd behaald na een 5-4 overwinning op Atlético Madrid. Wilkes nam zowel de 1-0 als de 2-0 voor zijn rekening. Terugkeer naar Nederland Gedurende zijn verblijf in Valencia werd Wilkes getroffen door gezondheidsproblemen. In 1956 besloot de aanvaller terug te keren naar Nederland, waar VVV bereidwillig werd gevonden om een transfersom van 100.000 gulden en een jaarsalaris van 50.000 neer te tellen. Wilkes maakte daarmee de start van het betaald voetbal in Nederland mee. In 1956 ging de eerste editie van de Eredivisie van start. Met 23 doelpunten in 64 wedstrijden bewees Wilkes zijn waarde voor VVV. Na twee seizoenen kon de Venlose club zijn salaris echter niet meer ophoesten, waarop de Rotterdammer zich vrijkocht voor 40.000 gulden. Wilkes keerde terug naar de Spaanse stad Valencia om zich aan te sluiten bij Levante. Na één seizoen (twintig doelpunten in 34 wedstrijden) keerde de steraanvaller alweer terug naar Nederland. Tussen 1959 en 1962 droeg Wilkes het shirt van Fortuna ’54 (33 doelpunten in 88 wedstrijden). Na drie seizoenen in Limburg keerde de dribbelaar terug naar Rotterdam, waar hij de cirkel rond maakte door nog twee jaar te spelen voor zijn jeugdliefde Xerxes (tien doelpunten in 28 wedstrijden). Op veertigjarige leeftijd nam Wilkes afscheid als actief voetballer. PeriodeClub1941-1949Xerxes1949-1952Internazionale1952-1953Torino1953-1956Valencia1956-1958VVV1958-1959Levante1959-1962Fortuna ’541962-1964Xerxes Interlandcarrière Wilkes maakte op 10 maart 1946 zijn debuut voor het Nederlands elftal. Met vier doelpunten had de Rotterdammer meteen een groot aandeel in de 2-6 overwinning op Luxemburg. Bondscoach Karel Kaufman deed in Stade Josy Barthel eveneens een beroep op Abe Lenstra en Kees Rijvers, met wie hij later het Gouden Binnentrio vormde. Op Lenstra, Wilkes en Kick Smit is ook een populair stripverhaal gebaseerd: Kick Wilstra. De technisch zeer begaafde Wilkes bleef bij voorkeur pingelen. Dit zorgde tot ergernis bij Lenstra, die opmerkte dat een voetbalwedstrijd toch echt draait om elf tegen elf. “Abe, als ik er vier voorbij ben, is het nog maar zeven tegen elf”, luidde de iconische reactie van Wilkes. Al na drie interlands stond zijn teller op negen doelpunten voor het Nederlands elftal. Op de Olympische Spelen van 1948 was de smaakmaker van Xerxes andermaal op dreef met drie doelpunten uit twee wedstrijden, maar Groot-Brittannië bleek al in de achtste finale te sterk (3-4 na verlenging). Jarenlange uitsluiting De Olympische Spelen van 1948 was het enige eindtoernooi waarop Wilkes actief was. De aanvaller mocht na 16 juni 1949 zelfs jarenlang helemaal geen enkele Oranje-interland afwerken, omdat de KNVB hem had uitgesloten vanwege zijn overstap naar het buitenland. Pas op 13 maart 1955, thuis tegen Denemarken (1-1), mocht Wilkes eindelijk weer het Oranje-tenue dragen. Met Nederland ondernam Wilkes pogingen om deel te nemen aan de WK’s van 1958 en 1962. Oranje wist de kwalificatiecyclus echter niet te doorlopen. Na het 1-1 gelijkspel tegen Oost-Duitsland (DDR) op 14 mei 1961 zwaaide Wilkes af als international. Zijn teller stond op dat moment op 38 interlands en 35 doelpunten. Als de KNVB hem niet jarenlang had uitgesloten, dan was het huidige record (vijftig doelpunten voor Robin van Persie) waarschijnlijk in zijn handen gebleven. Na zijn carrière en overlijden Samen met zijn vrouw Mona-Yvonne, de dochter van de Surinaamse minister Adolf Brakke, runde Wilkes na zijn actieve voetbalcarrière een modezaak op de Lijnbaan in Rotterdam. In zijn geboorte- en woonplaats kwam hij op 15 augustus 2006 te overlijden aan een hartstilstand. De voormalig Oranje-ster was op dat moment 82 jaar oud. Zijn weduwe werd zelfs 89 jaar. In november 2010 werd het sportcomplex van XerxesDZB naar hem: Sportpark Faas Wilkes. Zijn kleinzoon Nino Servaas Wilkes bracht in 2020 een boek uit. “Ik wist niet wie hij was”, verklaarde hij destijds aan RTV Rijnmond. “Ik ben nu 25 en hoor altijd maar verhalen over hem. Het begon opeens te kriebelen, want ik dacht waar heeft iedereen het altijd over. Vooral de oudere generatie had het altijd over hem. (…) Ik wilde weten hoen hij was als vriend, als opa en als voetballer. En dus wilde ik dat onderzoeken. Ik had eigenlijk weinig herinneringen. Ik weet nog wel dat hij me meenam naar de speelgoedwinkel, maar eigenlijk meer niet. Ik had in ieder geval geen tastbare herinneringen.” Oranje van de Eeuw Johan Cruijff had wel herinneringen aan Wilkes. In 1999 besloot hij de Rotterdammer op te nemen in het Oranje van de Eeuw. Dit elftal bestond naast Cruijff en Wilkes uit Edwin van der Sar, Ruud Krol, Frank Rijkaard, Ruud Gullit, Willem van Hanegem, Johan Neeskens, Piet Keizer, Abe Lenstra, Marco van Basten en trainer Rinus Michels. Ter ere daarvan werd van iedereen ook een standbeeld geplaatst in de beeldentuin van de KNVB in Zeist. Laatste update: 15 december 2023