José Mourinho

José Mourinho is een Portugese voetbaltrainer, die in januari 2024 werd ontslagen door AS Roma. De voormalig profvoetballer won als trainer zowel de Champions League, Europa League als de Conference League.

• Mourinho werd in 2024 ontslagen door AS Roma
• Eerder leidde hij Benfica, União Leiria, FC Porto, Chelsea, Internazionale, Real Madrid, Manchester United en Tottenham Hotspur
• De Portugees won zowel de Champions League, Europa League als Conference League
• Mourinho won landstitels in Engeland, Italië, Portugal en Spanje
• Zijn eigen voetbalcarrière speelde zich af in de Portugese marge
• Vader Félix was zowel professioneel doelman als trainer

‘The Special One’

José Mário dos Santos Mourinho Félix werd op 26 januari 1963 geboren in het Portugese Setúbal. Hij is de zoon van voormalig doelman Félix Mourinho, die één interland speelde voor het nationale team van Portugal. Zijn moeder Maria Júlia Carrajola dos Santos werkte als lerares op een basisschool. Het gezin behoorde tot de middenklasse.

Mourinho struikelde in zijn examenjaar op de middelbare school over het vak wiskunde. In september van dat jaar slaagde hij alsnog. Zijn moeder schreef hem in voor een particuliere bedrijfsschool, maar al op de eerste dag stopte hij om zich te focussen op sport. Mourinho studeerde sportwetenschappen op het Instituto Superior de Educação Física (ISEF) in Lissabon en volgde later trainerscursussen onder aanvoering van de Engelse FA en de Schotse SFA.

Voetbalcarrière

Zijn moeder had een zakelijke carrière in gedachten voor zoonlief, maar Mourinho besloot in de voetsporen te treden van zijn vader. Op jonge leeftijd speelde hij in de jeugdopleidingen van União Leiria, O Sindicato en Belenenses. De rechtsbenige verdediger annex middenvelder maakte in 1980 de overstap naar Rio Ave, waar zijn vader in 1981 werd aangesteld als trainer van het eerste elftal.

Bij Rio Ave speelde Mourinho vooral in het tweede elftal, waar hij een succesvol tandem vormde met spits Mário Reis. Dat leidde er niet toe dat hij werd voorgetrokken door zijn vader. Senior deed binnen de lijnen zelfs maar zelden een beroep op zijn zoon, die wel regelmatig mocht opdraven om tegenstanders te analyseren. Mourinho maakte wel zijn debuut in de Taça de Portugal-wedstrijd tegen Salgueiros (2-1 zege na verlenging).

Op 19 april 1982 ging het mis. Voorafgaand aan de wedstrijd tegen Sporting Portugal raakte de vaste voorstopper van Rio Ave geblesseerd. Félix Mourinho gaf zijn zoon de opdracht om zich om te kleden, maar clubpresident José Maria Pinho stak daar een stokje voor. Mourinho moest de wedstrijd vanaf de tribune toekijken en zag Rio Ave een kansloze nederlaag lijden. Het duo besloot in de zomer van 1982 te vertrekken.

Afsluiten in de marge

Vader en zoon Mourinho maakten de overstap naar Belenenses. In het seizoen 1982-1983 mocht junior vooral opdraven in het reserveteam, maar hij mocht wel invallen tijdens de met 17-0 gewonnen Taça de Portugal-wedstrijd tegen Vila Franca do Campo. Mourinho nam al na één seizoen afscheid van Os Azuis do Restelo, maar in tegenstelling tot senior (teruggekeerd bij Rio Ave) koos hij voor een bestaan in de lagere divisies van het Portugese voetbal. Hij speelde de laatste jaren van zijn bescheiden voetbalcarrière bij Sesimbra (1983–1985) en Comércio e Indústria (1985-1987).

Periode	Club
1981-1982	Rio Ave
1982-1983	Belenenses
1983-1985	Sesimbra
1985-1987	Comércio e Indústria

---

Trainerscarrière

Mourinho combineerde zijn bescheiden voetbalcarrière met het vak van schoolleraar. Hij gaf les aan kinderen met het syndroom van Down en andere mentale handicaps. “Een grote uitdaging”, vertelde de Portugees jaren later aan The Telegraph. “Technisch was ik niet klaar om die kinderen te helpen. Maar ik had wel succes, dankzij één ding: de emotionele relatie die ik met die kinderen wist te creëren. Zo, maar ook alléén dankzij die affectie, dat gevoel en die empathie, kon ik kleine mirakels verrichten. Er was een kind dat al heel zijn leven weigerde de trappen op te wandelen. Een ander had de grootste coördinatieproblemen. We hadden succes in veel van die gevallen, dankzij empathie.”

Assistent van Robson en Van Gaal

De trainerscarrière van Mourinho begon bij Vitória Setúbal, waar hij jeugdteams onder zijn hoede kreeg. In de daaropvolgende jaren fungeerde de Portugees als assistent-trainer van Estrela Amadora, Ovarense, Sporting Portugal en FC Porto. Mourinho fungeerde bij Sporting vooral als vertaler van (Sir) Bobby Robson, die hem toestond om te discussiëren over tactiek en coachen.

Robson nam Mourinho mee naar zowel FC Porto als FC Barcelona. In Catalonië kreeg hij niet alleen de opdracht om persconferenties te vertalen, maar daarnaast mocht de Portugees de technische staf ondersteunen met het plannen van trainingen, het analyseren van tegenstanders en het adviseren van de spelers. Robson stond bekend als een aanvallend ingestelde trainer, maar waardeerde Mourinho zeer vanwege zijn defensieve manier van denken. Het duo bleek daardoor in staat om een goede balans tot stand te brengen.

FC Barcelona won in het seizoen 1996-1997 zowel de Europacup II, de Copa del Rey als de Supercopa. In de Spaanse Primera División eindigden de manschappen van Robson op de tweede plaats. De Engelsman vertrok in de zomer van 1997 alweer en keerde terug bij PSV. Mourinho bleef wel behouden voor FC Barcelona, waar hij als rechterhand fungeerde van Louis van Gaal. Met de Nederlander aan het roer won Barça twee landstitels, één beker en de Europese Supercup.

Bliksemvertrek bij Benfica

Van Gaal stond toe dat Mourinho in 2000 de door FC Barcelona gewonnen editie van de Copa Catalunya mocht leiden. Datzelfde jaar werd de Portugees in het kielzog van Van Gaal ontslagen. In september 2000 werd hij voor het eerst aangesteld als hoofdtrainer door Jupp Heynckes op te volgen bij Benfica. Mourinho leidde de club naar een 3-0 zege op rivaal Sporting Portugal.

In 2000 vonden bij Benfica nieuwe presidentsverkiezingen plaats. Manuel Vilarinho dreigde in aanloop naar de verkiezingen met de komst van een andere hoofdtrainer. Mourinho besloot diens loyaliteit te testen door na de zege op Sporting een contractverlenging te vragen, maar dit leverde een resolute ‘nee’ op. Na slechts negen wedstrijden stapte Mourinho op 5 december 2000 op. Vilarinho verklaarde later spijt te hebben van die beslissing.

Champions League-winnaar met FC Porto

Mourinho werd in het seizoen 2001-2002 aangesteld als hoofdtrainer van União Leiria. In plaats van degradatievoetbal leidde hij de club naar een Europees ticket, waardoor FC Porto het in de zomer van 2002 aandurfde om hem aan te stellen als eindverantwoordelijke. Het bleek de juiste keuze van Os Dragões. Mourinho nam sportieve wraak op Benfica door zijn nieuwe team naar twee landstitels te leiden, waar ook de Portugese beker en supercup werden veroverd.

Ook buiten Portugal maakte Mourinho naam. In het seizoen 2002-2003 won FC Porto de UEFA Cup door in de finale te winnen van het Schotse Celtic (3-2 na verlenging). Als Portugees kampioen was zijn team in het seizoen 2003-2004 actief in de Champions League. Achter Real Madrid overleefde FC Porto de groepsfase van het miljoenenbal, waarna een indrukwekkende reeks werd neergezet. Achtereenvolgens Manchester United, Olympique Lyon, Deportivo La Coruña en AS Monaco werden aan de zegekar gebonden. Een 3-0 zege op de Monegasken bezorgde Porto de cup met de grote oren.

Succesvol bij Chelsea

Mourinho weigerde na de Champions League-triomf van 2004 de medaille om zijn nek te hangen. De oefenmeester straalde daarmee uit dat zijn periode bij FC Porto erop zat. In de zomer van dat jaar stapte hij over naar Chelsea, dat ook spelers als Petr Cech, Ricardo Carvajal, Didier Drogba, Arjen Robben en Mateja Kezman aan de selectie toegevoegde. De twee laatstgenoemde aanvallers werden voor miljoenen opgepikt bij PSV.

Onder leiding van Mourinho won Chelsea in het seizoen 2004-2005 meteen de Premier League-titel en de League Cup. Een prachtig succes voor The Blues, dat alleen vijftig jaar eerder (1955) eveneens kampioen was geworden. Het bleek geen toevalstreffer te zijn. Chelsea, dat ook de strijd om de Community Shield in eigen voordeel besliste, prolongeerde het kampioenschap in het seizoen 2005-2006.

Mourinho won in het seizoen 2006-2007 zowel de FA Cup als de League Cup. Voor het eerst onder zijn leiding slaagden de Londenaren er niet in om de Premier League te winnen. Eigenaar Roman Abramovich genoot steeds minder van het elftal, dat volgens de Rus te weinig aanvallende intenties toonde. Ook het transferbeleid zorgde voor flinke discussie tussen eigenaar en trainer. Op 20 september 2007 werd de samenwerking ‘met wederzijds goedvinden’ beëindigd. Mourinho werd opgevolgd door Avram Grant, die in 2008 ondanks het bereiken van de Champions League-finale alweer werd ontslagen.

De treble met Inter

Mourinho keerde in de zomer van 2008 terug in de voetballerij. De Portugees werd trainer van het Italiaanse Internazionale. In Milaan won hij meteen de harten van de fans door I Nerazzurri in zijn eerste seizoen zowel de Scudetto (landstitel) en de Supercoppa te bezorgen. Zijn team werd in de achtste finale van de Champions League uitgeschakeld door toedoen van Manchester United.

Het seizoen 2009-2010 verliep nog veel succesvoller voor Internazionale. De manschappen van Mourinho wonnen in 2010 niet alleen de Italiaanse titel en de Coppa Italia, maar ook het Champions League-traject verliep geheel naar wens. Inter rekende in de knock-outfase achtereenvolgens af met Chelsea, CSKA Moskou en FC Barcelona met een finaleplaats als beloning. Uitgerekend het Bayern München van zijn oude leermeester Van Gaal werd op 22 mei 2010 verslagen in het Bernabéu: 2-0. Diego Milito maakte beide treffers voor Inter, waar Wesley Sneijder tot de smaakmakers behoorde.

Na de gewonnen Champions League-finale van 2010 verklaarde Mourinho dat hij Internazionale waarschijnlijk zou gaan verlaten. Op 28 mei werd zijn overstap naar Real Madrid officieel bekrachtigd.

Landskampioen met Real Madrid

Mourinho bleef als trainer van Real Madrid maar liefst 27 officiële wedstrijden ongeslagen. De reeks sneuvelde uitgerekend door toedoen van FC Barcelona, dat een afgetekende 5-0 overwinning tot stand bracht. In de Copa del Rey nam de Madrileense formatie wraak op de aartsrivaal uit Catalonië. Beide teams kwamen elkaar opnieuw tegen in de finale van het Spaanse bekertoernooi en ditmaal won Real Madrid. In de verlenging maakte steraanvaller Cristiano Ronaldo het winnende doelpunt.

FC Barcelona bleek in het seizoen 2011-2012 te sterk in de Supercopa-wedstrijd. Het competitieduel in het Bernabéu eindigde eveneens in Catalaans voordeel, maar bij het weerzien in Camp Nou trok Real Madrid aan het langste eind. Het bleek een cruciale overwinning. De Madrilenen eindigden het seizoen op drie punten voorsprong van de grote rivaal en kroonden zich daarmee tot kampioen van Spanje. In augustus 2012 behaalde het team van Mourinho ook de Supercopa door in een tweeluik af te rekenen met datzelfde Barcelona (op basis van uitdoelpunten).

De gewonnen Supercopa van 2012 bleek het laatste wapenfeit van Mourinho als trainer van Real Madrid. Zijn team greep in het restant van het seizoen 2012-2013 naast een extra prijs. Bovendien botste de Portugees hardhandig met doelman en clubicoon Iker Casillas, waardoor zijn draagvlak afnam. Mourinho vertrok na zijn derde contractjaar uit de Spaanse hoofdstad.

Terugkeer bij Chelsea

Mourinho keerde in de zomer van 2013 terug aan het roer bij Chelsea. Op 18 augustus van dat jaar leidde hij de Londenaren naar een 2-0 overwinning op Hull City. Twaalf dagen later kreeg de Portugees de kans om zijn eerste prijs van het seizoen te veroveren, maar het Bayern München van Pep Guardiola bleek na strafschoppen te sterk in de strijd om de Europese Supercup. Spits Romelu Lukaku zag de beslissende strafschop worden gepareerd door doelman Manuel Neuer.

Het seizoen 2013-2014 verliep sowieso teleurstellend voor Chelsea. The Blues eindigden als derde in de Premier League, waar men in de bekertoernooien voortijdig werd uitgeschakeld. In de Champions League bleek de halve finale het eindstation door toedoen van Atlético Madrid. Mourinho maakte zich dat seizoen niet populair door nauwelijks een beroep te doen op publiekslieveling Juan Mata. De Spanjaard vertrok anderhalf jaar na de komst van de Portugese trainer naar competitiegenoot Manchester United.

Mourinho, die in zijn eerste Chelsea-periode de bijnaam The Special One verdiende, had in het seizoen 2014-2015 wel succes. De Londense formatie won dat seizoen zowel de landstitel als de League Cup. Ook werd hij verkozen tot Manager van het Jaar in de Premier League. Chelsea-eigenaar Abramovich brak zijn contract open als beloning, maar in de daaropvolgende maanden kwam de klad in de prestaties. Chelsea beleefde een dramatische eerste helft van het seizoen 2015-2016 en dat resulteerde op 17 december 2015 tot diens ontslag.

Europa League-winst met Manchester United

In de zomer van 2016 keerde Mourinho alweer terug in de Engelse Premier League. Hij werd in mei van dat jaar gepresenteerd als opvolger van Louis van Gaal, die ondanks het winnen van de FA Cup werd ontslagen op Old Trafford. In februari werd er al gespeculeerd over deze trainerswissel. Van Gaal gaf destijds op een persconferentie aan dat hij zich niet kon voorstellen dat de clubleiding achter zijn rug om gesprekken voerde met diens ‘vriend’ Mourinho, maar de berichten bleken wel degelijk waar te zijn.

Mourinho beleefde een succesvol debuutseizoen als manager van Manchester United. Hij leidde The Red Devils naar een drietal trofeeën: de Community Shield, de League Cup en de Europa League. Zijn team rekende in de Europa League-finale af met het Ajax van Peter Bosz (2-0). Dankzij deze triomf mocht United alsnog deelnemen aan de Champions League, waarvoor men zich niet kwalificeerde via de Premier League (zesde).

In het seizoen 2017-2018 steeg Manchester United naar de tweede plaats in de Premier League. Ook in de FA Cup eindigde men door toedoen van Chelsea als tweede. Mourinho hoopte in het seizoen 2018-2019 weer een prijs te behalen met de Engelse topclub, maar niets bleek minder waar. Vanwege de moeizame resultaten werd de samenwerking in december 2018 stopgezet. Mourinho werd opgevolgd door de Noor Ole Gunnar Solskjaer.

Geen prijs met Spurs

Mourinho bouwde als trainer een dubbel imago op. Zijn erelijst mocht als imposant worden betiteld, maar zijn gedrag op en buiten het veld zorgde regelmatig voor controverse. Toch durfde de leiding van Tottenham Hotspur het in november 2019 aan om de Portugees aan te stellen als nieuwe manager. De opvolger van Mauricio Pochettino won zijn eerste wedstrijden met de Londenaren, maar uitgerekend zijn oude werkgever Manchester United bezorgde hem zijn eerste nederlaag (2-1).

Tottenham Hotspur steeg onder de vleugels van Mourinho van de veertiende naar de zesde plaats. Zijn team nam wraak op Manchester United middels een 1-6 overwinning op Old Trafford, waarna een 2-0 zege op Manchester City zelfs de koppositie opleverde. The Special One bleek echter niet in staat om dit succes door te trekken. Nog datzelfde seizoen werd Mourinho ontslagen als manager van Spurs. Een pikant detail: zes dagen later stond de League Cup-finale tegen Manchester City op het programma.

Eerste Conference League-winnaar met AS Roma

Mourinho hoefde niet lang te wachten op een nieuwe uitdaging. In de zomer van 2021 werd hij al aangesteld als nieuwe trainer van AS Roma. Onder zijn leiding eindigden de Romeinen als zesde in de Serie A, maar het team sloot het seizoen 2021-2022 alsnog af met een brede glimlach. De allereerste Conference League-finale ooit werd ten koste van Feyenoord gewonnen door AS Roma (1-0).

In het seizoen 2022-2023 bereikte AS Roma opnieuw een Europese finale, maar door toedoen van Sevilla (na strafschoppen) kon de Europa League niet aan de prijzenkast worden toegevoegd. Voor Mourinho betekende het zijn eerste verloren finale in Europees clubverband. De Portugees zorgde dat seizoen voor grote opschudding. Niet alleen clashte hij na de Europa League-return met trainer Arne Slot, maar na de finale tegen Sevilla ging hij bovendien hevig tekeer tegen scheidsrechter Anthony Taylor. “Je bent een f*cking schande”, schreeuwde Mourinho onder meer.

Jose Mourinho confronted referee Anthony Taylor following Roma's Europa League final defeat to Sevilla.

(via @GianluVisco) pic.twitter.com/hH0gFSiNso

— ESPN FC (@ESPNFC) June 1, 2023

Mourinho werd vanwege zijn woede-uitbarsting voor vier Europese wedstrijden geschorst. Als reactie daarop stapte de Roma-trainer uit de UEFA Football Board. In het daaropvolgende halfjaar presteerde AS Roma teleurstellend, waardoor de clubleiding zich genoodzaakt voelde om hem in januari 2024 te ontslaan.

Periode	Team	Functie
1987-1990	Vitória Setúbal	Jeugdtrainer
1990-1991	Estrela Amadora	Assistent-trainer
1991-1992	Ovarense	Assistent-trainer
1992-1993	Sporting Portugal	Assistent-trainer
1993-1996	FC Porto	Assisent-trainer
1996-2000	FC Barcelona	Assistent-trainer
2000	Benfica	Hoofdtrainer
2001-2002	União Leiria	Hoofdtrainer
2002-2004	FC Porto	Hoofdtrainer
2004-2007	Chelsea	Hoofdtrainer
2008-2010	Internazionale	Hoofdtrainer
2010-2013	Real Madrid	Hoofdtrainer
2013-2015	Chelsea	Hoofdtrainer
2016-2018	Manchester United	Hoofdtrainer
2019-2021	Tottenham Hotspur	Hoofdtrainer
2021-heden	AS Roma	Hoofdtrainer

Laatste update: 16 januari 2024