Hoe de Heitinga-tactiek Ajax telkens naar een zege brengt

Ajax won zondagmiddag overtuigend van sc Heerenveen. Mede dankzij drie vroege doelpunten kwamen de Amsterdammers geen moment in de wedstrijd in grote problemen terecht. Dat dit in het verleden wel eens anders was in Friesland, weet John Heitinga als geen ander. Met zijn tactiek maakte de hoofdtrainer opnieuw het verschil voor zijn team.

Grote problemen Ajax

Het was eind januari voor Heitinga behoorlijk schrikken toen hij aan het roer van de hoofdmacht van Ajax kwam te staan. Op bezoek bij Excelsior won het dan wel met 1-4, maar de eerste helft kon voor de regerend landskampioen zomaar anders aflopen. De Rotterdammers schoten voor de theepauze namelijk acht keer op het doel van Ajax (kansen die veelal afkomstig waren uit counters), waardoor de bezoekers geluk hadden dat het in de eerste 45 minuten slechts één tegentreffer incasseerde.

Heitinga begon in de weken erna aan een traject, waarin hij met het team een manier hoopte te vinden om de restverdediging beter op orde te krijgen. Een van de grote problemen waren Owen Wijndal en Devyne Rensch, die als respectievelijk links- en rechtsback in veel gevallen hoog op het veld stonden wanneer Ajax de bal had. Aangezien de club niet de snelste achterhoede van de Eredivisie heeft, kwam het na balverlies meestal in grote problemen. Het duel met sc Heerenveen maakte echter duidelijk dat de nieuwe speelwijze voor de spelers steeds helderder is.

Eenvoudige middag

Met de Klassieker voor komend weekend in het vooruitzicht was de wedstrijd in Friesland een potentiële bananenschil voor Ajax. Het kon in het verleden namelijk behoorlijk spoken in het Abe Lenstra Stadion, maar dat was zondagmiddag niet het geval. Mohammed Kudus, Edson Álvarez en Steven Bergwijn zorgden binnen twintig minuten gezamenlijk voor een 0-3 voorsprong, waardoor sc Heerenveen geen moment in de wedstrijd kwam. In de tweede helft kon het de schade nog wel beperken tot 2-4.

Vooral de wijze waarop de vleugelverdedigers van Ajax speelden, viel op. Waar Erik ten Hag met zijn speelwijze ervoor koos om Noussair Mazraoui en Daley Blind met hun loopacties van meerwaarde te laten zijn, neemt Heitinga steeds vaker het zekere voor het onzekere en krijgen Rensch en Wijndal de opdracht om niet te ver naar voren te gaan. Zo kwam Wijndal niet verder dan twee dribbels, terwijl Rensch er zelfs nul had. Ook schoten beide mannen niet op het Friese doel, terwijl Ajax wel vaak met de bal op de helft van de opponent te vinden was.

Ajax kiest er voornamelijk aan de rechterkant van het veld voor om ruimte te laten liggen. Heitinga zet steevast Dusan Tadic in de spits, waarbij de Serviër veelal naar links trekt en de combinatie aangaat met Bergwijn. Kudus heeft daardoor de mogelijkheid om zijn plek in het zestienmetergebied op te zoeken, waardoor veel ruimte ontstaat aan de andere kant. Niet Rensch neemt bij een voorsprong op die momenten echter rechts positie in, maar Steven Berghuis is daar vaak te vinden. Daardoor kan de verdediger achterin blijven staan.

Gevaar van backs

In de eerste helft waren er echter wel degelijk momenten waarin Ajax gebruikmaakte van de backs, wat voor verwarring zorgde in de defensie van de thuisploeg. Een aanval over links resulteerde na zestien minuten zelfs in het tweede doelpunt van Ajax. Kenneth Taylor gaf de bal terug aan Bergwijn die met een steekpass Wijndal in het strafschopgebied vrijzette. Zijn voorzet kwam in eerste instantie niet bij een ploeggenoot terecht, maar Álvarez kreeg de bal vervolgens alsnog tegen de touwen aan.

Deze manier om een derde man te creëren, was ook na een half uur terug te vinden. Ditmaal had Ajax aan de andere kant van het speelveld de bal. Op de speelhelft van sc Heerenveen gaf Kudus deze aan Tadic, die vervolgens Rensch bereikte door de bal achter de achterhoede te leggen. De gastheer maakte een overtreding op de rechtsback, waaruit in eerste instantie een strafschop leek te ontstaan. Jeroen Manschot concludeerde vervolgens dat het een vrije trap was, maar een gevaarlijk moment was het zeker.

Aangezien sc Heerenveen vlak voor rust met de 1-3 terug in de wedstrijd kwam, koos de technische staf van Ajax ervoor om de overwinning veilig te stellen. Dat betekent geenszins dat de Amsterdammers niet meer de aanval zochten, maar wel dat het meer spelers achterin hielden. Rensch en Wijndal stonden daardoor vooral rond de middenlijn gepositioneerd, terwijl Ajax meer gokte op de creativiteit van de voorhoede. Het leverde de bezoekers nog een doelpunt van Taylor op, waarna het de zege definitief over de streep trok.

Realisme bij Heitinga

De instelling van Heitinga begint kortom steeds meer zijn vruchten af te werpen. Als voormalig verdediger bouwde hij achterin meer zekerheid. Daarmee verkleint Heitinga de kans dat Ajax tegen verrassingen aanloopt. Heitinga weet bovendien dat de nummer twee van de Eredivisie weinig snelheid achterin heeft, waardoor de achterste lijn niet te hoog kan spelen. Dat de spelersgroep daardoor bij een voorsprong minder op de aanval speelt, neemt de oefenmeester op de koop toe.

De Nederlander heeft namelijk van Edwin van der Sar de belangrijke taak gekregen om alles in het werk te stellen om het mindere seizoen in Amsterdam alsnog tot een goed einde te laten komen. Hoewel Ajax nog altijd niet hoogstaand speelt en verdedigend kwetsbaar kan zijn, lukt het wel om veel wedstrijden te controleren. Aangezien Ajax in vrijwel alle duels een treffer maakt, moet dit resulteren in overwinningen. Heitinga is daarin succesvol: de trainer won namelijk al zijn zeven competitiewedstrijden met Ajax.

Aankomend weekend wacht voor Ajax de wedstrijd van het jaar als Feyenoord op bezoek komt. Een thuisoverwinning zou betekenen dat het qua punten gelijk komt te staan en het weer volop meedoet voor de titelstrijd. Gekeken naar de afgelopen weken lijkt het er niet op dat Heitinga met de backs volledig op de aanval gaat spelen, maar met de creativiteit van de Amsterdammers zal de thuisclub voldoende kansen krijgen. Heitinga zal in zijn eerste Klassieker hopen dat het hem opnieuw aan de goede kant van de streep brengt.