Memphis bijna Messi van Oranje

Memphis Depay speelde met Oranje tegen Montenegro een wedstrijd met twee gezichten. De aanvaller van FC Barcelona scoorde twee doelpunten en had daarmee een groot aandeel in de 4-0 overwinning van het Nederlands elftal. De bewijsdrang van de aanvaller speelt hem vaak parten, maar helemaal in de rol die Memphis onder Louis van Gaal vertolkt, kan daar snel verandering in komen. 

Memphis Depay is al jaren één van de belangrijkste spelers van Oranje. Sinds het WK 2014, waar hij uitgerekend door Louis van Gaal naar het WK in Brazilië werd geselecteerd, is de aanvaller een vaste klant in de selectie van Oranje. De linksbuiten die in de groepswedstrijden tegen Chili en Australië veel indruk maakte, maakte sinds zijn transfer naar Olympique Lyon (2017) pas zijn écht grote ontwikkeling door. Bij Manchester United, waar hij als aankoop van Van Gaal binnen kwam op Old Trafford, maakte hij nog wel minuten in het eerste elftal, maar onder diens opvolger José Mourinho werd Memphis overbodig bij de Engelse grootmacht. De overstap naar Lyon leek daardoor een flinke stap terug, maar bleek uiteindelijk hét medicijn voor de carrière van Memphis. 

Memphis Depay en Oranje

Memphis verliet niet alleen met de transfer naar Lyon een Europese topcompetitie, de Nederlander maakte ook de overstap van de flanken naar de as van het veld. Bij Lyon speelde de Nederlandse aanvaller vaak als één van de twee centrumspitsen, waardoor hij langzamerhand ook bij het Nederlands elftal in de punt van de aanval terecht kwam. Memphis vult die spitpositie op een andere manier in dan de meeste aanvallers. Waar in veel gevallen de diepe spits het aanspeelpunt in de voorhoede is, laat Memphis zich vaak uit de punt zakken om zich aanspeelbaar te maken, een combinatie op te zetten of een dribbelactie in te zetten om zichzelf in een goede schot- of passpositie te krijgen. 

Dat gegeven is voor Oranje al meerdere malen productief gebleken. Memphis was vooral onder Ronald Koeman dé man die gevaar stichtte bij Oranje, ook al leidde dat niet altijd tot doelpunten. Toch is de rol die Memphis vertolkte in de teams van Koeman, en ook van Frank de Boer, niet te vergelijken met de rol die hij nu vertolkt onder Van Gaal. Dat heeft meer te maken met de invulling van de overige posities dan de invulling van de spitspositie. Het wil echter niet zeggen dat Memphis zich daardoor met een kleine aanpassing in zijn spel, nog beter kan gaan renderen. 

Wanneer je naar de data van Nederland – Montenegro kijkt, dan valt op dat Memphis niet de speler was die het meeste in de punt van de aanval stond. Dat was aanvallende middenvelder Davy Klaassen. In tegenstelling tot De Boer en Koeman, kiest Van Gaal er niet voor om Georginio Wijnaldum als meest aanvallende middenvelder op te stellen. Frenkie de Jong speelt als voetballende versie van Marten de Roon en krijgt als enige verdedigende middenvelder veel meer ruimte dan wanneer er twee controleurs op het veld staan. Daardoor kruipt Wijnaldum veel meer in de rol die De Jong eerder vertolkte: verbindingsspeler tussen de defensie en het middenveld. Daardoor is het logisch dat Klaassen de rol van Wijnaldum overneemt, alleen vult de Ajacied dat door zijn andere sterke punten op een heel andere manier in dan Wijnaldum dat deed. 

Davy Klaassen

Op het moment dat Memphis aangespeeld werd met de spits en Wijnaldum speelde ‘onder’ hem, liep de opbouw vaak vast. Memphis kreeg de bal vanuit de achterhoede of het middenveld en Wijnaldum bood zich dan vaak kort bij de spits van Oranje aan. Daardoor kon er een korte combinatie ontstaan, die vaak eindigde op de vleugels, waarna er een probleem ontstond: alleen de naar binnen trekkende buitenspeler stond op dat moment op een scoringspositie in de zestien, terwijl Memphis zich nog door een muur van verdedigers moest wurmen om überhaupt in het strafschopgebied te komen. Het feit dat Memphis vaak alsnog de bal kreeg in de zestienmeter, is alleen daarom al bewonderingswaardig. Aan de andere kant zorgt deze speelstijl er ook voor dat Oranje vanaf de vleugels eigenlijk altijd ongevaarlijk was: op het moment dat je twee of drie spelers in de zestien meter hebt, staan er minimaal zoveel tegenstanders te verdedigen op een klein oppervlak, waardoor je veel geluk moet hebben dat de bal de voet van je medespeler raakt of dat de bal via een lage, harde voorzet tegen een been van de tegenstander komt en in het doel verdwijnt. 

Tegen Noorwegen zag je het al een klein beetje, maar vooral tegen het kwalitatief mindere Montenegro zag je Klaassen meerdere keren over Memphis heen denderen op het moment dat de aanvaller van FC Barcelona uitzakte en de bal ontving. Van alle balcontacten van Oranje had Memphis 6,7% van het balbezit van Oranje, alleen Stefan de Vrij (10,3%), Matthijs de Ligt (10,1%) en Frenkie de Jong (9,1%) hadden vaker de bal dan de aanvaller. Als de spits zo vaak in balbezit is, kan dat twee dingen betekenen: of de tegenstander is héél slecht, of de aanvaller staat iets te vaak uit positie. 

Memphissisas van Oranje

Het bijzondere van deze situatie is: de speelstijl van Memphis is niet per se de sleutel van de transitie van veel Oranje-balbezit naar meer Oranje-doelpunten. De technische en fysieke kwaliteiten van Memphis staan buiten kijf, de tactische keuzes die de aanvaller in het veld maakt, zijn nog wel voor verbetering vatbaar. Teams zoals Liverpool, Manchester City en het FC Barcelona wanneer Messi in de punt opgesteld stond, lukte het wel om met een kleine, technische spits een enorme lading doelpunten te produceren. 

Heeft Memphis die kwaliteiten? Ongetwijfeld. De spits is alleen nog nooit in een situatie gekomen waarin hij dit gedeelte van zijn spelersprofiel consequent moet aanspreken. Dat de aanvaller van Barcelona en Oranje tegen Montenegro de meeste key-passes van Oranje gaf (6) en 90% van zijn passes naar de juiste kleur speelde, zegt dat het qua passkwaliteiten en spelinzicht wel goed zit. Het is vooral de handelingssnelheid en de keuzes die Memphis maakt in de ‘danger-area’ van het veld (30 – 5 meter van het vijandige doel) die er nu nog voor zorgen dat er net zo veel aanvallen eindigen door de handelingen van Memphis als dat ze beginnen. 

Daarom wordt het interessant om te zien hoe Memphis’ ontwikkeling bij FC Barcelona zijn spel bij Oranje gaat beïnvloeden. Dat Memphis ondanks twee à drie tegenstanders in zijn nek het alsnog lukte om een penalty te versieren, te strooien met steekpassjes en ook uit open spel een (eindelijk) een doelpunt te maken, laat zien dat de aanvaller kwaliteiten met zich meebrengt die je niet op elk voetbalveld vindt. Wanneer de aanvaller van Oranje ook zijn handelingssnelheid, balvastheid en vooral de focus legt op welke keuze wanneer gemaakt moet worden, dan wordt de aanvaller niet alleen de Messias van Oranje, maar ook van FC Barcelona.