PSV gooit miljoenen weg door Schmidts spitsendrama

De spitsen van PSV komen onder Roger Schmidt nog steeds niet helemaal uit de verf. Helemaal in vergelijking met Bryan Linssen (Feyenoord) en Sébastien Haller (Ajax) hebben Eran Zahavi en Carlos Vinicius meer moeite om het net te vinden. Ligt dat aan de afmakerskwaliteiten van de spitsen van de Eindhovenaren? Dat niet. Renderen ze dan optimaal? Nog minder. Waardoor dat komt? Schmidts spitsendrama. En dat kost de club miljoenen.

Het transferbeleid van PSV wordt sinds vorige zomer voor een groot deel bepaald door Roger Schmidt. De Duitse oefenmeester tekende ruim één jaar geleden bij de Eindhovense topclub en moest een nieuw soort voetbal brengen in het Philips Stadion. Daar had de Duitser natuurlijk zijn eigen spelers voor nodig, en die kreeg hij ook van technisch directeur John de Jong. Aan het begin van het eerste seizoen onder de oefenmeester haalde PSV onder andere Mario Götze, Philipp Max en Zahavi op aandringen van Schmidt naar het Philips Stadion. Over het succes van de eerste twee aankopen, bestaan nauwelijks discussies. Dat geldt niet voor de aanwezigheid van Eran Zahavi in de spits van de Eindhovenaren.

PSV

De transfer van Zahavi naar PSV had een aardige aanloop. De Israëlische spits, die voor zijn Eindhovense avontuur één keer op de West-Europese velden te vinden was als spits van Palermo uit Italië, liep uit zijn contract in China. De 70-voudig international van Israël verdiende in het Midden-Oosten het duizelingwekkende bedrag van tien miljoen euro per jaar. In Eindhoven lag er dan wel een lager salaris voor hem klaar, maar tekende Zahavi wel een contract voor meerdere miljoenen per jaar. Met de ondertekening hielden de Eindhovenaren Zahavi naar verluidt uit handen van titelconcurrent Ajax, al is het de vraag of de Amsterdammers rouwig zijn dat ze de Israëlische spits zijn misgelopen.

Zahavi speelde tot nu toe 56 wedstrijden voor de Eindhovenaren. Daarin maakte de Israëlische spits 25 doelpunten en bereidde hij 11 doelpunten voor. Dat zijn cijfers die in het niet vallen bij de doelpunten die Zahavi maakte buiten de West-Europese velden: voor Maccabi Tel Aviv (157 wedstrijden, 122 doelpunten) en Guangzhou City (117 wedstrijden, 103 doelpunten 31 assists) kwam hij tot beduidend betere cijfers, terwijl hij bij Hapoel Tel Aviv (128 wedstrijden, 33 doelpunten, tien assists) iets minder goed op schot was. Dat Zahavi vooral bij zijn laatste twee werkgevers extreem goed op schot was en Schmidt de doelpuntenmachine al tijdens zijn dienstverband bij Goan naar zijn team wilde halen, zorgde er uiteindelijk voor dat Zahavi een tweejarig contract in Eindhoven tekende.

Eén groot succes kan je deze overgang tot nu toe echter nog niet noemen. Over het algemeen worden spelers constanter naar mate ze ouder worden, maar Zahavi lijkt die boot gemist te hebben. De 34-jarige aanvaller is een fenomeen in de zestienmeter, maar daarbuiten lijkt het voetballen hem soms volledig vreemd. De aanvaller kan een steekpass geven, weet hoe hij zich moet bewegen om ook buiten het strafschopgebied aanspeelbaar te zijn in de drukte. Daar ligt ook het probleem bij Zahavi niet: dat komt pas naar voren op het moment dat hij de bal ontvangt op twintig tot dertig meter van de goal.

‘Echte’ spits

Het duurde niet lang om te achterhalen waarom Zahavi vooral in de laatste jaren van zijn carrière zo goed op schot was. Voor iemand die elke schotkans benut, is het ook niet gek dat er vaak ballen in het doel vallen. Zahavi schiet dit seizoen gemiddeld 3,6 keer per negentig minuten Eredivisie-voetbal. Daar staan 0,5 doelpunten per wedstrijd tegenover, wat neerkomt op een doelpuntenconversie van 14%. Met andere woorden: ééns per zeven schoten weet Zahavi zich in een positie te krijgen om de bal ook achter het net te werken. Als je 3,6 schoten per wedstrijd lost, kom je inderdaad uit op een gemiddelde van één doelpunt per twee wedstrijden. Carlos Vinicius schiet gemiddeld minder vaak per negentig minuten (drie keer) en heeft hetzelfde aantal doelpunten (0,5) en heeft dus een betere schot/doelpuntenconversie dan Zahavi: 17%.

Ter vergelijking: Ajax-topschutter Sébastien Haller staat in 21% van de gevallen (0,8 doelpunten per negentig minuten, 3,9 schoten per negentig minuten) op de juiste plaats om een doelpunt te maken, en scoort daarom ook vaker. Daarmee spant de Ajax-spits niet de kroon: die eer is aan Feyenoord-spits Bryan Linssen. De kleine aanvaller is net als Zahavi goed voor gemiddeld 3,5 schot per negentig minuten en schiet net zo vaak raak als Haller: 0,8 keer per negentig minuten (= 23% doelpuntenconversie) Met andere woorden: Haller en Linssen hebben minimaal één tot twee schoten per wedstrijd minder nodig om tot dezelfde doelpunten te komen als Zahavi en Vinicius.

Dat maakt Haller niet per se een betere afmaker dan de PSV-spitsen: het laat vooral zien dat het Feyenoord en Ajax beter lukt om met een ‘echte spits’ te voetballen dan de Eindhovenaren op dit moment. Want een ‘echte spits’ moet je vooral in stelling brengen. Om dat in beginsel te kunnen doen, heeft een team een bepaalde speelstijl nodig om die spits meerdere keren per wedstrijd in stelling te kunnen brengen. Bij zowel Feyenoord als Ajax lukt het de ploeg vaker om de spits in de juiste positie te brengen om ook tot een doelpunt te komen. Dat dit PSV nog (steeds) niet lukt, komt omdat de voetbalfilosofie van Schmidt niet aansluit bij een elftal met een ‘echt spits’.

Schmidts spitsenprobleem

Erik ten Hag (Ajax) en Arne Slot (Feyenoord) combineren eigenlijk twee basisgedachten achter een voetbalfilosofie. De Amsterdammers en Rotterdammers spelen een mix van een gegenpressstrategie (extreem hoog op het veld staan en veel druk zetten op het moment dat tegenstander bal heeft) met een (verticale) tikkie-takka-variant op het moment dat de ploegen in balbezit zijn en zich met korte passes en strakke crossballen zich een weg door de vijandige defensie proberen te combineren. Beide trainers houden hierbij rekening met de positionering van de spelers bij het druk zetten: deze staan zo opgesteld dat, wanneer de bal veroverd is, ze ook meteen op de juiste positie staan om de ‘echte spits’ een doelrijpe kans te geven.

Schmidt laat PSV op een andere manier voetballen. De basis is hetzelfde: de ploeg staat hoog op het veld en zet op het moment dat de bal verloren is over het algemeen meteen extreem veel druk. Wanneer de bal veroverd is, gaan de Eindhovenaren echter altijd op zoek naar de snelste route naar het doel van de tegenstander. Dat is zonder uitzondering door het centrum, dat de tegenstanders van PSV vaak dicht bouwen. Daar ligt ook de kern van Schmidts spitsenprobleem. Wanneer PSV de bal veroverd met druk zetten, staan de spelers vaak te dicht bij elkaar – en vaak ook allemaal met één tegenstander in hun nek.

Dan sta je al ‘vast’ op het moment dat je de bal verovert en maak je de opdracht om zo snel mogelijk bij het doel te komen alleen maar moeilijker. Daar heb je in eerste instantie ruimtes voor nodig en die heeft PSV vaak al niet. Dat de snelste route naar het doel een directe speelstijl vraagt en PSV vaak gedwongen wordt tot kort combinatievoetbal – met andere woorden: het spelletje dat Ajax en Feyenoord in balbezit spelen – zorgt ervoor dat Zahavi en Vinicius vaak op doel schieten, maar dat vaak vanuit posities moeten doen waaruit de bal geblokt kan worden of de doelman de bal (gemakkelijk) kan pakken.

Weggegooide miljoenen

Daardoor heeft PSV wel degelijk spitsen die doelpunten kunnen maken, maar niet de trainer die ervoor zorgt dat deze mannen op basis van positiespel in stelling worden gebracht. Daardoor zal PSV in de komende maanden zijn wedstrijden blijven winnen, maar zal het miljoenen blijven weggooien zo lang Schmidts spitsenprobleem niet opgelost blijft. Vorig seizoen stonden de Eindhovenaren er in de winterstop ook florissant voor, maar dwong het toevalsvoetbal van de Brabantse topclub de prijzenambities naar de toekomst. Als PSV niet uitkijkt, zal het echter niet alleen op basis van de ranglijst miljoenen weggooien.

Luuk de Jong wordt nog steeds met een terugkeer naar het Philiips Stadion in verband gebracht. Schmidt zette aan het begin van het seizoen een streep door de terugkeer van de aanvaller. Mocht de Duitse oefenmeester zijn deze zomer aflopende contract verlengen en PSV besluit de ervaren aanvaller alsnog terug te halen, zal het een enorme opgave voor de Duitser worden om een trage spits in zijn voetbalfilosofie te passen. De aanvallers zijn de eerste linie als het gaat om druk zetten – daar wordt immers vaak de bal verspeeld – en dat gaat met De Jong een stuk trager dan met Zahavi, en al helemaal met Vinicius. Daardoor kan PSV zich de komende periode beter gaan afvragen of het niet tijd wordt om (de voetbalfilosofie van) Schmidt verantwoordelijk te houden voor de wisselvallige prestaties van de Eindhovenaren in plaats van nóg meer miljoenen weg te gooien met een contractverlenging en de daarbij behorende (transfer)eisen.

Het eerste doelpunt van Vinicius tegen FC Groningen? De odd is 8x!