Gakpo: toptransferadvies van Depay en Bergwijn

Het lijkt inmiddels vast te staan dat PSV deze zomer Cody Gakpo (22) uit gaat zwaaien. De geboren Eindhovenaar wordt al het hele seizoen in verband gebracht met een transfer naar een topcompetitie. Daar is de buitenspeler lang niet de eerste in de afgelopen jaren. Juist de gevolgen van de overgangen van Memphis Depay (Manchester United én FC Barcelona) en Steven Bergwijn (Tottenham Hotspur) bevatten belangrijke lessen voor de aankomende toptransfer van Gakpo.

De toekomst van Cody Gakpo zal de aankomende weken nog vaak genoeg voorbij komen. De 22-jarige PSV’er is met zeventien doelpunten en vijftien assists dit seizoen van onwaarschijnlijk groot belang voor de ploeg van Roger Schmidt. Afgelopen weekend zorgde de Eindhovenaar mede door dat de achterstand tegen FC Twente, dat bij rust met 3-0 voor stond tegen PSV en uiteindelijk met 3-3 gelijkspeelde, ongedaan gemaakt kon worden. Het is een signaal dat Gakpo eigenlijk té belangrijk is voor PSV. Dat terwijl de Eindhovenaren hun sterspeler dit seizoen opvallend vaak moesten missen. Dat laatste is op dit moment de grootste sta-in-de-weg naar buitenlandse voetbalglorie; op andere facetten van het spel is Gakpo immers al verder dan Memphis Depay en Steven Bergwijn op het moment dat zij het Eindhovense nest verlieten en de grote, buitenlandse voetbalwereld in doken.

Cody Gakpo

Als je de drie doorgebroken buitenspelers uit de PSV-opleiding erbij pakt (Depay – Bergwijn – Gakpo, red.) dan valt er, buiten hun verschillende spelersprofielen en daaruit vloeiende individuele kwaliteiten, één belangrijke zaak op: de manier waarop PSV voetbalt én de status van de Eindhovenaren in vergelijking met de belangrijkste concurrenten in de Eredivisie. De tijd waarin Gakpo doorbrak bij PSV was natuurlijk een andere fase uit de geschiedenis van de club dan het moment dat Memphis Depay zijn eerste stappen in het eerste elftal van de Eindhovenaren zette.

Depay kwam in een elftal terecht met grote namen zoals Andrés Guardado, Hilvring Lozano en Luuk de Jong. Bergwijn kwam binnen op het moment dat Memphis de grote man was. Daarmee hadden de twee buitenspelers eigenlijk altijd spelers om zich aan op te trekken, mannen die opstonden op het moment dat het even niet lekker liep en daarmee spelers zoals Depay en Bergwijn in stelling konden brengen om het verschil te maken.

De ontwikkeling van Gakpo heeft een heel ander karakter. De buitenspeler maakte in het seizoen 2018/2019 zijn eerste minuten als eerste elftalspeler van de Eindhovenaren. In zijn eerste zestien optredens kwam Gakpo al tot één doelpunt en vijf assists in de Eredivisie. Pas na het vertrek van Bergwijn naar Tottenham Hotspur (janauri 2020) begint de productie van Gakpo eigenlijk op te lopen. In het seizoen dat Bergwijn vertrok, kwam Gakpo tot acht doelpunten en negen assists in 38 wedstrijden. Vorig jaar deed de linksbuiten dat dunnetjes over met 11 doelpunten en drie assists in 29 wedstrijden. Dit jaar lijkt er helemaal geen maat te staan op Gakpo, al zijn een aantal goede seizoenen in de Eredivisie lang geen garantie meer op een geslaagde buitenlandse overstap.

Memphis Depay

De overgang van Memphis naar Manchester United is daar misschien wel het beste schrikbeeld van. De Nederlandse buitenspeler vertrok na een aantal sterke jaren in het Phillips Stadion en een glansrol op het WK van 2014 met hoge verwachtingen naar Engeland, waar Louis van Gaal net getekend had als trainer van United. In Nederland liepen we vaak de polonaise achter een geslaagde actie van Memphis, die er in Engeland achter kwam dat je met acties en doelpunten alleen niet slaagt in de Europese top.

Als je de rits clubs bekijkt die vermeende interesse in Gakpo hebben, dan gaat de reserve-aanvoerder van PSV eerder richting de ‘Memphis-clubs’ dan de ‘Bergwijn-clubs’. Liverpool, Bayern München, Manchester United: de doelpunten en assists van Gakpo, die hij ondanks zijn slepende blessureleed meer dan dertig keer wist te verwezenlijken dit seizoen, zorgden ervoor dat zijn naam in de scoutingsverslagen van de grootste voetbalverenigingen eindigde. Het belangrijkste verschil met Memphis kan er echter voor zorgen dat Gakpo wél slaagt bij zijn eerste buitenlandse overstap.

Die reden ligt niet eens direct op het veld, maar schuilt in de verschillende karakters van Gakpo en Memphis. Als je die twee met elkaar vergelijkt, speelt Gakpo eigenlijk zoals hij zich presenteert in de media: doordacht, altijd rustig en met oog voor zijn omgeving. In tegenstelling tot Memphis, die ballen vanuit elke hoek op doel probeert te krijgen of zijn directe tegenstander het liefst twee keer uitspeelt voordat hij een vervolgactie maakt, speelt Gakpo daarom veel meer in het teambelang dan zijn voorganger bij PSV en teamgenoot bij Oranje. Dat levert hem ook een belangrijk voordeel op: als je trainer kun je dan bouwen op individuele kwaliteit binnen het teambelang in plaats van het teambelang op de individuele kwaliteit toe te passen, zoals bij Memphis gebeurde in de tijd van Koeman bij Oranje en de laatste jaren bij Olympique Lyon.

Steven Bergwijn

In dat opzicht past Gakpo meer in het straatje van Bergwijn. De aanvaller van Tottenham Hotspur is eigenlijk een ideale klassieke buitenspeler die door het moderne voetbal op de andere flank is komen te staan. Bergwijn is een speler die twee zaken enorm explosief kan: dribbelen/rennen om zichzelf in een kansrijke (schot)positie te krijgen en vervolgens verwoestend uithalen met dat rechterbeen van hem. Dat de aanvaller in het positiespel en looplijnen zonder de bal nog wat winst te boeken heeft, iets wat voor het teambelang een negatieve uitwerking kan hebben, zorgt er voorlopig voor dat Bergwijn op de flanken niet altijd speelminuten krijgt bij Spurs.

Antonio Conte, die na het doelpunt van Bergwijn tegen Newcastle vertelde blij te zijn met de prestaties van de Nederlander, heeft alleen geen ruimte in zijn tactiek voor een ‘klassieke’ buitenspeler, maar speelt over het algemeen met drie centrumverdedigers en twee verkapte wingbacks (lees: aanvallende spelers die je als wingback gebruikt). Aangezien je daar méér voor moet kunnen dan dribbelen, rennen en trappen, is de pijnsnelle Bergwijn vooral in de laatste fase van de wedstrijd belangrijk voor Tottenham en dat niet zal gaan veranderen op het moment dat Conte nog met de scepter zwaait in het Tottenham Stadium.

In die situatie zal Gakpo echter niet snel verzeilt raken. Dat komt in eerste instantie omdat trainers met een dergelijke voorkeur sowieso geen klassieke buitenspelers aankopen – dat is ook de reden waarom Conte Bergwijn niet naar Internazionale wilde halen. Kiest Gakpo voor een club waar de trainer ontslagen wordt en de opvolger speelt met een tactiek zonder klassieke buitenspelers, heeft Gakpo wel de voetbalintelligentie om zijn specifieke kwaliteiten ook vanuit een andere positie, en dus heel andere spelsituaties binnen negentig minuten voetbal, tot uiting te laten komen. Dat heeft echter wel een langere aanpassingstijd nodig dan wanneer Gakpo bij een club tekent dat bekend staat om het vleugelspel en de combinaties op daar te komen.

Ideale transferlocatie

Als je de paden van Memphis en Bergwijn in het achterhoofd houdt en je kijkt naar de mogelijkheden voor Gakpo, kom je tot een onpopulaire conclusie. De Bayern Münchens en Liverpools van deze wereld hebben belangstelling, maar of Gakpo bij deze teams meteen de impact heeft die hij als beginnende PSV’er kon hebben, is maar zeer de vraag. De concurrentie is beter dan in Eindhoven en de spelers die in de Europese top spelen, hebben over het algemeen veel meer ervaring dan een 22-jarige buitenspeler uit de Eredivisie. Met andere woorden: het is dan al twee keer zo moeilijk om een basisplaats af te dwingen als jonge speler (wat Gakpo volgens buitenlandse begrippen nog steeds is). Je hebt eigenlijk een tussentoptransfer nodig: een stap vooruit, maar niet in één keer naar de top.

De ideale tussenklasse ligt voor Gakpo in Engeland. De interesse van Arsenal werd de afgelopen maanden weggevaagd door de belangstelling van de absolute topploegen in Europa. The Gunners zijn dan niet zo succesvol meer als onder de primetime van Arsene Wenger, de club houdt er nog altijd een duidelijke filosofie op na en kan daarom spelers zoals Gakpo naadloos in het systeem passen zonder dat er veel aanpassingen gevraagd worden vanuit de speler.

Dat is, helemaal wanneer je voor het eerst een buitenlands avontuur aangaat, enorm belangrijk. De aanpassingen die je als (jong) mens moet doen, zijn al groot. Als dan ook de manier van spelen, hetgeen wat je in eerste instantie de transfer heeft opgeleverd, moet gaan veranderen, blijft er niets meer hetzelfde en is het ook niet gek dat je je oude niveau niet meer haalt, en soms heel lang niet meer kan halen. Dat gebeurde bij Memphis. Dat gebeurt bij Bergwijn. Maar dat hoeft niet te gebeuren bij Gakpo, mits de Nederlander zijn keuze voor zijn nieuwe club net zo zorgvuldig overweegt als zijn keuzes op het veld.