Deze amateurtrainer maakte zich onsterfelijk in Namibië

De Afrika Cup is in volle gang en zit elke keer vol verrassingen. Hoog tijd om die exotische verhalen naar ons koude kikkerlandje te halen. In de serie ‘Koningen in Afrika’ spreekt SoccerNews met Nederlandse trainers die op het moedercontinent hebben gewerkt. In aflevering 3: Arie Schans, die Namibië als bondscoach een historisch succes bezorgde. “Ze maakten slidings waar je in Nederland vier keer rood voor geeft.”

Interview met Arie Schans, oud-bondscoach Namibië

Spelers die hun bonussen niet krijgen uitbetaald, vliegtuigen die een noodlanding moeten maken en late penalty’s in het voordeel van de toplanden. Tijdens het kijken van de Afrika Cup val je van de ene in de andere verbazing. Arie Schans (71) niet. Voor hem is het een feest der herkenning. De voetbaltrainer uit Veenendaal was in 2008 bondscoach van Namibië en leidde het land naar het eerste punt ooit op de Afrika Cup. “Ik zie dat veel zaken nog hetzelfde zijn als toen. Mijn spelers hadden nog geld tegoed van de kwalificatieperiode, net als Gambia nu. Ik nam het voor ze op, omdat ik een team wilde vormen. Dan weet je dat er een aantal bobo’s rondlopen die bij twee keer verliezen aan je stoelpunten gaan zagen. Maar dat is het leuke aan trainer zijn in Afrika.”

De spelers van Gambia vertrokken na enig oponthoud toch naar het huidige toernooi in Ivoorkust, maar hun vlucht moest al snel worden afgebroken vanwege zuurstoftekort. “Dat soort gekke vluchten is ook typisch Afrika. Wij speelden met Namibië oefenwedstrijden in Egypte en Senegal. Het thuisland regelt dan het vervoer. Er zijn vluchten van Egypte naar Senegal met één tussenstop, maar wij hadden er twaalf. Ze hadden de goedkoopste tickets gekocht, vermoedelijk vanwege een gebrek aan geld. Dat was zestien jaar geleden, maar in 2024 is er toch weinig veranderd.”

Schans beschrijft het werken in Afrika als ‘altijd chaotisch, maar wel hartstikke mooi’. Als trainer van de KNVB Academy had hij ervaring opgedaan in Bhutan, Japan en China, maar zijn eerste job in Mozambique was andere koek. “In Azië heb je meer structuur en een langere voetbalhistorie. In Japan was alles fantastisch geregeld en kon ik als Europese trainer makkelijk werken. In Afrika moest ik zelf het vliegtuig en het hotel regelen. Dat was vaak een hele uitdaging. Het is niet zo gek dat het voetbal in Japan een vlucht heeft genomen. Daar hebben ze een tienjarenplan. In Afrika hebben ze eerder een tiendagenplan. Het voetbal wordt heel emotioneel beleeft. Dat is mooi als je wint en je op de schouders gaat. Maar als je verliest, moet je rennen om geen klappen te krijgen.”

Politieke spelletjes

Het leek Schans verstandig om een clausule in zijn contract bij de voetbalbond van Mozambique op te laten nemen waarin stond dat hij na zes maanden weg zou kunnen. Dan zouden er namelijk bestuursverkiezingen zijn. “Het is de vraag wat er dan allemaal gebeurt. Ik wilde niet in politieke spelletjes belanden. Ik ging ook weg, maar ik moet zeggen dat ik wel netjes betaald werd. De KNVB ontving het salaris van de minister van Sport van Mozambique. Eerst voor de trainerscursussen die ik gaf en later voor mijn werk als bondscoach van het Olympisch team.” Schans zag direct dat voetbal in Afrika op het scherpst van de snede wordt gespeeld. “Bij een selectiewedstrijd maakten spelers slidings waar je in Nederland vier keer rood voor geeft. De scheidsrechter liet doorspelen alsof het de normaalste zaak van de wereld was. Dat is het ook. Voor veel spelers is voetbal de enige mogelijkheid om uit de armoede te komen, dus ze geven alles wat ze hebben.”

Na een tussenstop in China keerde Schans terug naar Afrika. De oud-trainer van FC Wageningen, SDC Putten en GVVV werd nu bondscoach van Namibië. “Ik ging erheen om cursussen te geven, maar van het één kwam het ander. De bondscoach overleed door ziekte en ik werd gevraagd om het over te nemen. We gingen naar de Afrika Cup in Ghana, maar de selectie leek eerder een schoolklas die op schoolreisje ging. Fysiek waren we verreweg het minste team, omdat er in de tijd in Namibië nauwelijks iets bekend was over krachttraining. Het voetbal stond eigenlijk in de kinderschoenen. Er zitten nu veel internationals in de Zuid-Afrikaanse competitie, maar in mijn tijd speelden ze bij lokale clubs. Ik had alleen Collin Benjamin, die op eigen houtje naar Duitsland was gegaan en in de kleedkamer sliep bij HSV om daar een contract te verdienen. Hij was als speler een soort assistent-trainer voor mij en is nu bondscoach van de nationale ploeg. Dat is mooi om te zien.”

Gebed in de kleedkamer

Schans zal voor altijd in de boeken staan als de bondscoach die Namibië op de Afrika Cup het eerste punt ooit bezorgde. Zijn team speelde gelijk tegen Guinee na een bijzondere voorbereiding. “Dat zal ik nooit vergeten. De wedstrijd voor ons liep uit, dus moesten wij een geïmproviseerde warming-up doen. We vonden een redelijke kleedkamer, waar mijn assistent-trainer de oefeningen leidde. Het was een combinatie van rekken en strekken en tegelijkertijd een gebed. De spelers zongen terwijl ze zich uitrekten. Ik heb er vanuit een hoekje naar staan kijken. Als Nederlandse trainer moest ik me daar niet mee bemoeien. Het hielp wel, want we pakten het eerste punt ooit. Dat werd na afloop groots gevierd met dansende spelers in de bus.”

De grote baas

Langer dan een jaar duurde zijn verblijf in Namibië. Schans hield de eer aan zichzelf op het moment dat de bondsvoorzitter zich met de opstelling wilde bemoeien. “Dat was voor mij einde verhaal. Als je één keer naar zo’n man luistert, is het einde zoek. Zo wil ik niet werken. Dat is me in al die jaren goed gelukt. Ik heb ervoor gekozen om met de mensen samen te werken en niet boven ze te staan. Er zijn Nederlandse trainers in Afrika geweest die met een strenge aanpak veel succes hadden, zoals Clemens Westerhof. Hij liet duidelijk zien dat hij de grote baas was, dat paste bij hem. Ik heb een ander karakter en heb me bescheiden opgesteld. Daarbij had ik het geluk dat ik altijd betrouwbare elftalleiders en coaches om me heen heb gehad. Ik heb ook nooit problemen gehad met het ontvangen van mijn salaris. Ik ben in al die landen keurig op tijd betaald, terwijl ik nooit een zaakwaarnemer heb gehad. Daar ben ik best trots op.”

Schans heeft nooit voor het geld gekozen, wel voor het avontuur. “Ik ben in de eerste plaats een voetballiefhebber. Dat ik daar mijn werk van heb kunnen maken, is fantastisch. Dat ik zoveel verschillende culturen heb mogen ontdekken, is helemaal geweldig. Daar word je als trainer beter van, maar je wordt ook een rijker mens. Niet qua bankrekening, maar wel qua totale inhoud. Als je Nederland verlaat en in ontwikkelingslanden komt, besef je dat het hier niet zo slecht geregeld is. We zijn wereldkampioen klagen, maar als je de armoede in Afrika ziet, houd je je wel even stil. Alleen daarom al zou ik iedereen aanraden om te gaan reizen, wanneer ze die mogelijkheid hebben. Je maakt situaties mee die je van je leven niet vergeet. Dat is onbetaalbaar.”

Lees hier de eerdere afleveringen uit onze serie ‘Koningen in Afrika’:

• Nederlandse Afrika Cup-winnaar in het nauw: “Kogels vlogen langs de dug-out
• Nederlandse trainer al 25 jaar succesvol in Afrika: “Je ziet de gekste dingen”