Ajax krijgt nieuw Ihattaren-dossier

Mohammed Ihattaren is inmiddels al een maand vertrokken. Zijn geest is nog niet uit de Amsterdamse lamp verdwenen. Brian Brobbey keerde dit seizoen met hoge verwachtingen terug naar Ajax. De Amsterdammers betaalden minimaal 16 miljoen euro om de transfervrij vertrokken spits terug te kopen van RB Leipzig. Een half jaar later lijkt Amsterdam voor Brobbey een stuk meer op Leipzig dan vorig jaar. Niet de prestaties, maar de uitspraken van Brobbey sieren de headlines. Dat hebben ze in Amsterdam eerder meegemaakt…

Aan het begin van dit kalenderjaar gaf Brian Brobbey een interview. Het vraaggesprek ging op een gegeven moment richting zijn eigen carrière. Als jeugdspeler van Ajax maakte Brobbey veel indruk in de jeugd. Hij schoot de ballen er in de Keuken Kampioen Divisie ook gemakkelijk in en werd, helemaal door het gebrek aan een doelpuntenmaker in het eerste elftal destijds, door de fans naar voren geschoven als de nieuwe spits die doorbreekt vanuit de jeugdopleiding – en de laatste keer dat dit na Kasper Dolberg gebeurde, schoot Patrick Kluivert de Amsterdammers naar de laatste Champions League-overwinning.

Brian Brobbey en de mentale gevolgen van concurrentie

Nu ook de tweede kans van Brobbey in het eerste van Ajax uit dreigt te lopen op een herhaling van de zetten in Leipzig én bij zijn eerste doorbraak bij Ajax, zorgt dat voor meer dan alleen vraagtekens achter de sportieve ambities van de aanvaller.

Dat dit onderdeel is van zijn volledige spelersprofiel en dus een negatieve uitwerking kan hebben op de kansen van de spits in het eerste elftal, zorgde in een recent en verder verleden al voor een stagnatie in zijn ontwikkeling.Na zijn doorbraak bij Ajax ging hij naar Leipzig, viel daar buiten de boot, werkte een half seizoen lang bij Ajax aan zijn definitieve transfer en eenmaal (met een topsalaris) terug in Amsterdam, levert de miljoenenaanwinst niet wat er van hem verwacht wordt.

Onder Ten Hag klonk het al door dat Brobbey niet genoeg inhoud had om negentig minuten lang te kunnen gaan. Dat de spits in het veld niet veel meer doet dan het veld groot houden en in de opbouw alleen aanspeelbaar is wanneer de bal (diep) op de helft van de tegenstander is, zorgt ervoor dat Brobbey in een aanvallend team zoals Ajax weinig (extra) arbeid hoeft te verrichten in het veld.

In de jeugd kon de aanvaller nog terugvallen op het klasseverschil tussen Ajax en de rest, maar in het seniorenvoetbal gelden er toch andere wetten. Daar blijkt Brobbey nog niet tegen opgewassen: bij zijn eerste doorbraak in Ajax 1 al niet – Ajax kocht immers Sébastien Haller voor 22 miljoen euro omdat Brobbey zijn contract niet wilde verlengen. Na de transfer naar RB Leizpig niet: daar overkwam Brobbey bijna hetzelfde met de transfer van André Silva, die destijds voor dertig miljoen euro van Eintracht Frankfurt werd overgenomen.

Daardoor kwam Brobbey dus twee keer in een situatie die vrij normaal is bij een topclub: daar concurreer je immers met betere spelers, is er meer geld aanwezig voor versterkingen met nóg meer kwaliteit en ben je voor een groot deel op je eigen mentaliteit aangewezen als het gaat om jezelf verbeteren en kijken waar de kansen, ondanks de zware concurrentie, wel liggen. Als je kijkt naar de routes die Brobbey nam om deze speelkansen te verwezenlijken, komt daar een opmerkelijk patroon naar voren: als de 21-jarige aanvaller niet in zijn favoriete rol kan of mag spelen, lijkt Brobbey er zelf ook weinig zin meer in te hebben.

Sébastien Haller als uitgangspunt

In de bekerfinale van vorig seizoen koos Ten Hag verrassend voor Brobbey in de spits in plaats van Haller. Daar werd meteen duidelijk wat dit Ajax vooral oplevert: een gapend gat tussen het aanvallende middenveld, de spits en de vleugelaanvallers, grote ruimtes tussen de spelers en dus veel kans om een pass te onderscheppen.

Helemaal als een tegenstander, zoals tegen Ajax vrijwel altijd, defensief staat ingesteld. Daardoor is het al moeilijk om Brobbey te bereiken. Lukt dat, dan staan er meer tegenstanders dan teamgenoten om hem heen en is de opdracht in de laatste fase net zo lastig als in de opbouwfase.

Haller kreeg veel kritiek in zijn Ajax-tijd, maar bewees zowel in de opbouw als in de afwerking van veel grotere waarde te zijn dan Brobbey. Sterker nog: het spitsentalent werd als een soort joker door Ten Hag ingezet en speelde daardoor vaak met Haller. De momenten dat de Ivoriaans international niet op het veld stond en Brobbey zonder bliksemafleider moest functioneren (en dat praktisch zelf was), werd de spits al een stuk minder gevaarlijk.

De belangrijkste voorwaarde voor het Haller-succes in Ajax 1 waren de voorzetten van Dusan Tadic. In dat aspect van het aanvalsspel had Brobbey al een belangrijk voordeel op Haller: de Nederlander is veel sneller dan de geboren Fransman en kan zich daardoor makkelijk voor zijn tegenstander wurmen in een sprintduel richting de eerste paal. Dat een team daarvoor een linksbenige linksbuiten moet hebben of een linksback die constant de naar binnen komende buitenspeler heen gaat, werd door Alfred Schreuder al teniet gedaan.

Het gaat in dezen om secondes, maar dat zijn wel de details die bepalen of Brobbey een lage voorzet bij de eerste paal/penaltystip kan binnenlopen of hij in de drukte een (lucht)duel aan moet gaan. Met Bergwijn op links en Kudus/Conceição/Berghuis op rechts weet je immers vrijwel zeker dat de buitenspeler naar binnen kapt om op zijn sterke been uit te komen. Daardoor kan Brobbey wel richting de beste scoringsposities lopen. Tegen de tijd dat hij daar is, ligt de bal net voor het goede been van de buitenspeler of speelt deze de opkomende back net aan – en is het eigenlijk al te laat voor een échte kans voor Brobbey.

Nieuw Ihattaren-dossier voor Ajax

Dat neemt niet weg dat acht doelpunten en twee assists in 24 wedstrijden dit seizoen (veel) te weinig is voor een aankoop van zestien miljoen euro. Brobbey speelde gemiddeld 49 minuten per wedstrijd. Dat in navolging van Ten Hag en Schreuder ook John Heitinga (voorlopig) kiest voor andere namen, heeft wellicht met de oorzaak van het gebrek aan wedstrijdinhoud te maken. Dat de tweede trainer in korte tijd opgemerkt zou hebben dat Brobbey zich niet volledig laat gelden op de trainingen, wijst eerder op een mentaal probleem.

Brobbey bevestigde dat ook met eigen woorden. In een interview gaf de spits na wat kritische vragen dat hij al twee keer kampioen met Ajax was geworden, hij in het buitenland had gespeeld en nu Eredivisie-topscorer als belangrijkste doel had. Dat kwam uit de mond van een speler die al minimaal twee jaar de hemel in geprezen wordt en nog steeds geen negentig minuten en geen vaste basisplaats heeft.

Als je dan, met 56 wedstrijden over drie seizoenen in je rugzak en een constant probleem met wedstrijdfitheid als rode draad door je carrière, je prijzen opsomt alsof je Clarence Seedorf (won onder andere vier keer de Champions League, red.) bent, ligt het nieuwe Ihattaren-dossier van Ajax inmiddels al wagenwijd open. Dat daardoor eerder Lorenzo Lucca, die op basis van zijn spelersprofiel veel dichter in de buurt zit bij Haller, een kans gaat krijgen, is het onvermijdelijke gevolg van de manier waarmee Brobbey met zijn talent en situatie om gaat.