Montenegro verpest WK-feestje Nederlands elftal

Het Nederlands elftal neemt het in het laatste tweeluik voor de WK-kwalificatiereeks als eerste op tegen Montenegro. De eerste wedstrijd in de groep werd met 4-0 gewonnen. De verwachtingen voor de terugwedstrijd, die voor aanstaande zaterdag op het programma staat, zijn daarom ook hoog. ‘Even’ winnen lijkt er echter niet in te zitten voor Oranje. Daar zijn de belangen nog altijd te groot voor. 

De selectie van het Nederlands elftal is weer rondom Louis van Gaal samengekomen voor de wedstrijden tegen Montenegro (zaterdag) en Noorwegen (dinsdag). De manschappen van de 70-jarige bondscoach hebben sinds de entree van de ervaren toptrainer een stijgende lijn te pakken, met de uitschieter tegen Turkije (6-1) als belangrijkste voorbeeld. De Oranje-polonaise lijkt daardoor zonder problemen en in alle vrolijkheid verder te kunnen denderen naar het wereldkampioenschap in Qatar. Toch ligt er nog steeds gevaar op de loer: in de laatste groepswedstrijd staat er een wedstrijd tegen directe concurrent Noorwegen op het programma. Desalniettemin is de wedstrijd van Montenegro belangrijker. 

Want ja: het is ‘maar’ Montenegro-uit. Maar Montenegro-uit kan Oranje het WK kosten. 

Nederlands elftal

We zingen in Nederland al bijna ‘Hoera Hoera, we gaan naar het WK’, terwijl de positie van het Nederlands elftal in de groep verre van zeker is. Belangrijkste belager Noorwegen volgt op twee punten en heeft voor de laatste groepswedstrijd tegen het Nederlands elftal nog een wedstrijd tegen Letland op het programma staan. 

Voor de Noren geldt hetzelfde als Oranje: alleen winnen telt. De Noorse nationale ploeg staat dan in punten achter op Oranje, voor de afsluitende tweeluik heeft de nummer twee van de groep wel een belangrijk voordeel op de mannen van bondscoach Van Gaal: ze hebben eerder iets te winnen dan te verliezen. 

Daardoor loopt Oranje in het eerste duel van het laatste tweeluik de meeste risico. Het eerste duel tussen Oranje en Montenegro eindigde zoals gezegd in 4-0. Een heel overtuigende overwinning was het uiteindelijk niet: Oranje creëerde mogelijkheden, maar wist zelf weinig tot écht uitgespeelde kansen komen. 

Dat kwam in eerste instantie door de spelopvatting van de tegenstander van aanstaande zaterdag. In de heenwedstrijd in Nederland maakte de Montenegrijnen er (voetbal)sport van om het compact staande centrum van links naar rechts te laten bewegen en het Oranje zo onmogelijk te maken om via Frenkie de Jong, die destijds als verdedigende middenvelder opgesteld stond, op te bouwen. Daardoor werd Oranje logischerwijs naar de vleugels gedwongen. En daar ligt volgens Louis van Gaal het probleem. 

Vleugelspel Nederlands elftal

Ergens is het natuurlijk bizar wat Van Gaal bij Oranje laat zien. De coach is er niet van overtuigd dat Oranje buitenspelers heeft die aan het niveau voldoen, op verzoek van de spelers laat de coach zijn elftal alsnog zo voetballen met als resultaat dat er beter gevoetbald wordt dan onder Frank de Boer en misschien wel onder Ronald Koeman. Het is bij Van Gaal daardoor wel de vraag hoe lang het vleugelspel onder zijn leiding nog doorgaat. De verwachting is dat dit pas vlak voor of tijdens het WK in Qatar gaat gebeuren, waardoor we nog wel even kunnen genieten van de kunsten van spelers als Steven Berghuis, Arnout Danjuma en Cody Gakpo op de Oranje-flanken. 

Als je gaat kijken naar de samenstelling van de aanval, dan is het team van Oranje in de basis niet gebouwd op vleugelspel. Ja, er staat een linksbuiten en een rechtsbuiten op het wedstrijdformulier, deze staan vaak naar binnen getrokken om de opkomende vleugelverdedigers ruimte te geven om de achterlijn te halen. 

Daardoor creëer je eigenlijk twee spelers in de zone tussen de centrale verdediger, de verdedigende middenvelder en de back. Voor dat soort voetbal heb je als buitenspeler meer nodig dan alléén een leuke dribbel, een goed schot en/of een goede voorzet. Dan moet je vooral het spel kunnen lezen zoals een centrale middenvelder dat kan. Dat geldt helemaal voor wedstrijden zoals tegen Montenegro, waar de ruimtes in de uitwedstrijd wellicht nog kleiner zullen zijn dan in de thuiswedstrijd. Van de huidige Oranje=buitenspeler heeft Steven Berghuis bewezen dat hij deze kwaliteiten heeft, terwijl ook Noa Lang bij Club Brugge in een dergelijke rol speelt. 

Memphis Depay

Of ja, dat is niet helemaal waar. Bij het Nederlands elftal popte er in de eerste wedstrijd één Oranje-speler tussen de linies van de Montenegrijnen. Memphis Depay liet zich traditiegetrouw veel uit de spits wegzakken om zich aanspeelbaar te maken. De Oranje-mannen hebben onder Louis van Gaal eraan gewerkt dat de spits van Oranje op het juiste moment (niet op de middellijn, maar op zo’n dertig tot twintig meter van het doel) in balbezit te laten komen. Daardoor zullen alle ogen ook op de aanvaller van FC Barcelona gericht zijn aanstaande zaterdag. 

Het kan echter ook dat Van Gaal meer risico gaat nemen en een kopsterke spits in het elftal zet. Als je één ding kunt leren van de vorige ontmoeting met Montenegro, dan is het dat een kopsterke spits ervoor kan zorgen dat Oranje eerder het verschil gaat maken in de terugwedstrijd in de WK-kwalificatiegroep. Op het moment dat Memphis in de heenwedstrijd uit de spits zakte om het spel te kunnen maken en via een terugkaats naar het middenveld of een individuele actie de bal bij de buitenspeler of opkomende back krijgt, komt Oranje praktisch één mannetje te kort in de zestienmeter om écht gevaarlijk te kunnen zijn. 

Over het algemeen liep Davy Klaassen de gaten in de punt van de aanval die Memphis open liet. Daardoor zorgde Van Gaal er voor dat er twee spelers van Oranje in de zestien stonden (buitenspeler knijpt naar de tweede paal terwijl Klaassen naar de eerste paal gaat, of andersom), maar ook twee spelers die luchtduels en het scoren uit onmogelijke hoeken en standen niet tot hun repertoire kunnen rekenen. Er is echter wel een reden dat Van Gaal niet voor een Wout Weghorst of een Luuk de Jong in de Oranje-spits kiest. 

Wout Weghorst

Weghorst zit ‘gewoon’ bij de Oranje-selectie van Van Gaal. De kop- en fysiek sterke aanvaller van VfL Wolfsburg lijkt voorlopig een basisplaats uit zijn hoofd te moeten zetten. Hoewel de tegenstander van zaterdag vraagt om een kopsterke spits in de punt van de aanval, zal Van Gaal waarschijnlijk voor zijn ‘vaste elf’ kiezen. Een lange, sterke spits opstellen heeft natuurlijk in aanvallend opzicht voldoende voordelen. Bekijk je het vanuit het verdedigende perspectief, dan valt de keuze van Van Gaal gemakkelijk te verklaren. 

Er kleeft wel een risico aan het spelen op de (kop)kansen van een grote, sterke spits. Daardoor ga je in eerste instantie opportunistischer spelen. Helemaal in de speelstijl die Oranje hanteert, kan dat voor een groot risico zorgen. De buitenspelers van het Nederlands elftal zijn niet de mensen die over het algemeen voor de aanvoer vanaf de flanken zorgt: dat zijn de backs. Niet alleen deze verdedigende spelers staan in aanvallende modus, ook het middenveld staat ‘hoog’ op de helft van de tegenstander waardoor praktisch alleen Frenkie de Jong met twee centrumverdedigers (en een knijpende back) zich op defensieve taken richten. 

In die situatie loopt Oranje dus eigenlijk méér risico dan wanneer de ploeg met Memphis Depay in de punt van de aanval. Op dat moment heeft Nederland misschien minder stootkracht in de voorhoede, maar kan het wel tot meer voetballende oplossingen komen én zorgt Van Gaal ervoor dat de risico op een counter lager is dan wanneer er hoge voorzetten voor de pot gegooid worden – en je dus altijd de kans blijft houden dat het duel verloren wordt en je een counter tegen krijgt. 

Buitenspelers of twee spitsen?

Er is nog een tussenoplossing te verzinnen voor deze kwestie. De oorspronkelijke reden dat Van Gaal in 2014 zijn team liet voetballen in een 5-3-2-opstelling op het WK van 2014 had niets te maken met de kwaliteit van de aanvallers van Oranje. Met Arjen Robben en Robin van Persie had het Nederlands elftal spitsen van wereldklasse in de selectie. De defensie was destijds een groter probleem. En hoewel het Nederlands elftal de afgelopen jaren met spelers als Virgil van Dijk, Stefan de Vrij en Matthijs de Ligt, durft Van Gaal nog steeds niet de meest aanvallende vorm te kiezen voor het instellen van zijn aanval. 

Kijkend naar de vorige wedstrijd dan is een speelstysteem met twee spitsen wellicht de beste optie tegen Montenegro. Zo behoudt Nederland ten alle tijden de defensieve organisatie, heeft Oranje met Weghorst een spits die de luchtduels kan aangaan en kan de aanvaller van VfL Wolfsburg als bliksemafleider voor Memphis dienen.
Dat neemt als extra voordeel mee dat er op het middenveld drie spelers in het centrum staan die hulp krijgen van twee aanvallers. Daardoor creëert Oranje vijf spelers in de drukste zone van het veld die de technische bagage hebben om kort combinatievoetbal in een hoog tempo op de mat te leggen zonder dat de defensieve zekerheid in het geding komt. Vooral dat laatste is belangrijk met oog op de wedstrijd tegen Noorwegen. Dat het Nederlands elftal meer kwaliteiten heeft dan de Noren, dat staat buiten kijf. Voetbal is ook een psychologisch spelletje: op het moment dat Noorwegen een positief resultaat tegen Letland boekt en Oranje stelt teleur tegen Montenegro, dan hebben de Noren nóg meer te winnen en Nederland nóg meer te verliezen in de laatste speelronde. En inmiddels weten we: een kat in het nauw maakt vreemde sprongen. Zelfs als Van Gaal de trainer is.

Stunt Montenegro tegen Oranje? Zet in bij bet356 en win 12x je inzet terug!