Álvarez-stunt in de maak bij Ajax

Ajax heeft geen andere optie dan winnen tegen Vitesse. De Amsterdammers kunnen na het verlies in de topper tegen PSV de koppositie in de Eredivisie weer overnemen. Een andere mogelijkheid is er niet voor Alfred Schreuder. Bij nieuw puntverlies lijkt er ook aan zijn laatste stoelpoot gezaagd te worden. Dat de trainer Edson Álvarez daar in zijn originele positie voor kan gebruiken, is echter nog niet voorgekomen in de geavanceerde tactische formules van de Ajax-oefenmeester.

Ajax heeft het ‘winterkampioenschap’ nog helemaal in eigen hand. De Amsterdammers nemen het woensdagavond op tegen Vitesse. Na het verlies in eigen huis tegen PSV wisten de Eindhovenaren aan kop van de Eredivisie te komen. Ajax hoeft niet lang te wachten op een kans om zich te revancheren voor die nederlaag. De Amsterdammers kunnen zich niet alleen vanwege de ranglijst geen nieuwe misstap veroorloven. Ook na de nederlaag tegen PSV werd elk onderdeel van de Amsterdamse vereniging gekraakt door de kenners én de eigen fans. Dat de focus na afloop vooral lag op het ontbreken van grote mogelijkheden voor de Amsterdammers, heeft echter niet alleen te maken met de matige vorm van Steven Bergwijn, de eveneens zoekende Dusan Tadic of de tweestrijd tussen Brian Brobbey en Mohammed Kudus. Het voetbalclichéboek schrijft immers al jaren voor: zoals defensieve actie begint bij het druk zetten in de aanval, zo begint elk doelpunt in de laatste linie.

Ajax

De laatste linie van Ajax had vorig seizoen veel weg van een onneembare veste. Doelman Remko Pasveer had samen met Lisandro Martínez, Jurriën Timber en Edson Álvarez als meest defensieve middenvelder de basis die dit seizoen ontbreekt in het elftal van Schreuder. Wanneer je gaat kijken naar de verschillen in de personele invulling van deze defensie, komt ook meteen het belangrijkste gemis naar voren. Nu is het niet gek dat een Nederlands team een centrale verdediger mist die binnen een paar weken van ‘miskoop’ naar de nieuwe leider van de Manchester United-defensie ging. Dat Calvin Bassey met Leicester City en Glasgow Rangers in zijn voetbalrugzak de balbehendige en pass-invloedrijke Martínez in zijn eerste half jaar niet heeft doen vergeten, is ook geen vreemde gewaarwording.

Met Martínez vertrok er niet alleen een speler die, náást Daley Blind en Jurriën Timber, de opbouw van achteruit kon verzorgen. Dat Pasveer dit seizoen toch niet de wonderdoelman blijkt die hij na het geringe aantal tegendoelpunten van vorig seizoen was, zegt in dit geval meer over de beleving waarmee André Onana zijn laatste maanden als Ajacied doorbracht dan de kwaliteiten in de rest van de Ajax-verdediging uit de laatste seizoenshelft van Erik ten Hag in de Johan Cruijff ArenA. Dat de Tukker bijna zeventig miljoen euro over had om Martínez los te weken bij Ajax, staat daarom nu wel in een ander perspectief.

Destijds ging er een hele grote strik om de Argentijns international. Nu blijkt vooral dat er zijn weinig verdedigers bestaan die het voetballende vermogen hebben, defensief zich in een man kunnen vastbijten en er ook nog snel en wendbaar genoeg zijn om zich voor elke bal in de zestien te storten. De enige zekerheid die de afgelopen maanden heeft opgeleverd? Bassey is die man voorlopig nog niet, maar de Lisandro Martínez die Ajax verliet was bij lange na niet de verdediger die Ajax oppikte uit de Argentijnse competitie. Ajax zit echter niet in de situatie dat het een ‘ontwikkelingsfase’ van een basisspeler kan permitteren – die fouten worden ook in de Europa League en in de Eredivisie afgestraft. Om sneller defensieve zekerheid te krijgen, zal Schreuder verder moeten kijken.

Jurriën Timber

De eerste seizoenshelft leert ook dat Jurriën Timber gewoon een voetballer van vlees en bloed is. De twintigjarige verdediger werd kon de vierde Ajacied zijn die in een paar maanden richting Old Trafford vertrok (na Ten Hag, Martínez en Antony, red.). Mede door advies van bondscoach Louis van Gaal zag Timber af van transfer afgelopen zomer. Een concurrentiestrijd met Raphael Varane is niet het meest rooskleurige perspectief dat je als een talent kunt hebben. Bij Ajax is het voor Timber dit seizoen echter ook niet veel beter. En als zelfs die inmiddels karakteristieke aanvallende dribbels van de centrale verdediger vaker slecht dan goed uitpakken, is er misschien iets meer aan de hand dan alleen een (normale) vormdip van het defensieve toptalent.

Dat dit vorig seizoen te doen was doordat Martínez als laatste man door zijn snelheid, maar vooral zijn wendbaarheid zorgde dat de tegenstander geen tijd kreeg om een uitbraak klaar te spelen. Op het moment dat Martínez al tussen de bal en de tegenstander zat, is Bassey nog op zoek naar de juiste positie om de laatste linie in eerste instantie gesloten te houden, ook als Ajax in de aanval is en er de kans bestaat dat Timber aan een avontuur begint. Dat Schreuder het middenveld niet zo instelt dat op zo’n moment Álvarez een paar stappen terug doet om dat gat te dichten, heeft ook met de aanvallende intenties van de coach te maken. Álvarez moet daar immers de tweede bal winnen om de omsingeling in stand te houden.

Het sterkste punt van Álvarez – het in de weg lopen en de bal onderscheppen – is echter ook de grootste zwakte van de Ajax-opbouw. In de meest ideale situatie heeft Ajax een speler ‘op zes’ staan die naast de defensieve kwaliteiten van de Mexicaans international het inzicht en de traptechniek heeft van een Kenneth Taylor. In veel gevallen is dat laatste belangrijker bij Ajax: ballen onderscheppen en duels in de tweede lijn winnen zijn belangrijke voorwaarden om een tegenstander onder druk te houden. Het is alleen wel een verschil op het moment dat je dan een Taylor of een Álvarez hebt die de eerste pass geeft. Dat de Mexicaan bijna zonder uitzondering (ook onder Ten Hag) de Ajax-middenvelder met de meeste passes is en nog steeds geprezen wordt vanwege zijn defensieve werk, is een tegenstelling die Ajax eerder in het na- dan voordeel werkt.

Edson Álvarez

Helemaal als je nagaat wat er in de defensie mist op dit moment: een meedogenloze center back zoals Edson Álvarez. De Mexicaan werd als opvolger van Matthijs de Ligt weggeplukt bij Club América Mexico. Álvarez begon ook als centrale verdediger aan zijn Amsterdamse avontuur. De inmiddels gewaardeerde kracht werd gewogen en te licht bevonden door zowel de fans als trainer Ten Hag. Na een lange aanpassingsperiode en de komst van zijn familie vocht Álvarez zich als verdedigende middenvelder alsnog in de Ajax-basis.

Dat Álvarez inmiddels is uitgegroeid tot één van de dragende krachten van het elftal van Alfred Schreuder, is niet louter positief. Dat er nu, naast defensieve zekerheid, ook aanvallende creativiteit gevraagd wordt, is misschien iets te veel van het goede. Dat de verdedigende middenvelder in het Ajax-systeem niet ontkomt aan dit spel én de Amsterdammers achterin behoefte hebben aan een nieuwe aanjager van de laatste linie, kan dit mes misschien aan meer dan twee kanten snijden. Niet alleen heeft Ajax in de laatste linie de vastigheid die het nodig heeft, Timber kan ook weer terugvallen op een meer ervarene speler en Bassey kan vanaf de linkerflank op dat moment rustiger wennen aan de overgang van het kick-and-rush-voetbal naar het Ajax-spel.

De Amsterdammers bevinden zich door de uitschakeling in de Champions League echter wel in een lastig parket. Het aankomende WK zal de schijnwerpers meer dan ooit op Álvarez zetten. De verdedigende middenvelder is een belangrijk onderdeel van de Mexicaanse nationale ploeg. Afgelopen zomer was er al een bod van vijftig miljoen euro door Chelsea uitgebracht, iets wat bij een goed WK mogelijk geëvenaard wordt of zelfs nog hoger uitvalt. Dat Ajax daardoor een nieuwe interne strijd tegemoet gaat, maakt het vaarwater voor Schreuder er voorlopig niet rustiger op. Toch lijkt Álvarez de laatste hoop om de transferhoofdprijs van deze zomer niet te betalen met nog meer duur puntverlies.