PSV staat voor bijzondere trainerskeuze

PSV neemt na dit seizoen afscheid van Roger Schmidt. De Duitse oefenmeester en de club maakten bekend dat Schmidt een nieuwe contractaanbieding van de club naast zich neer heeft gelegd. Het aanstaande vertrek van de Duitser neemt een nieuw vraagstuk mee voor de Eindhovense beleidsmakers: welke kant wil de club op?

Het is een gewoonte om PSV af te zetten tegen de prestaties en de grootte van Ajax. Ergens is dat zonde. Het proces dat de Eindhovenaren sinds het vertrek van Phillip Cocu doormaken, is daar eigenlijk te mooi voor. Cocu was de laatste kampioenenmaker die de Eindhovenaren op hun kenmerkende, reagerende voetbalstijl liet spelen. Luuk de Jong in de punt. Snelle buitenspelers ernaast. Backs met een voorzet waar menig buitenspeler een puntje aan kan zuigen en niet Mario Götze, maar Andrés Guardado als vedette van de ploeg. Het waren andere tijden in de Philips Stadion. Zilverwerktijden. Een periode die in de tijd ná Cocu uiterst zeldzaam bleek in vergelijking met de tijd dat de oud-middenvelder aan het roer stond in Eindhoven. Daarom is het alles behalve vreemd dat de 51-jarige trainer, die na avonturen bij Fenerbahçe en Derby County sinds november 2020 thuis op de bank zit, in verband wordt gebracht met de binnenkort vacante hoofdtrainersstoel in het Philips Stadion. Of dat de kant is die PSV op zou moeten willen, is een tweede.

PSV en Roger Schmidt

Wat moest Roger Schmidt ook alweer brengen in het Philips Stadion? Aanvallend voetbal. Dat was de enige manier om het gat met Ajax te dichten, dachten de beleidsmakers in Eindhoven. Of dat ook echt zo is, is nog steeds een vraagstuk waar een antwoord op gevonden moet worden. Het voetbal dat Schmidt de afgelopen anderhalf voetbaljaar op de mat legde in de Eredivisie, voorronde van de Champions League en de Europa League was zo fragiel als de gemiddelde uitleg van de Duitse trainer op het moment dat zijn ploeg (weer) puntenverlies had geleden. Dat leidde afgelopen week bijvoorbeeld tot een wederom hilarisch Schmidt-moment. Daar moeten we nu nog even van genieten, want zoals Schmidt, is er maar één.

Schmidt koos er voor om Joël Drommel te passeren voor de topper tegen AZ. Dat is zijn goede recht, de Duitser rouleert er over het algemeen op los, maar met zijn uitleg na afloop legde hij de oorzaak van de blunder van Mvogo buiten zijn beslissingsinvloed. Het gebrek aan wedstrijdritme was inderdaad niet de belangrijkste reden dat Mvogo die blunder maakte. Dat was het feit dat de verdediging van PSV al een groot stuk van de stabiliteit mist door het wegvallen van André Ramalho, die naast kleine fouten er ook voor zorgt dat de laatste linie zo stevig als een draagmuur is. Het cement tussen die stenen valt al weg door de afwezigheid van de 29-jarige Braziliaan en uitgerekend voor een cruciale wedstrijd tegen AZ, waar de kans op puntverlies sowieso al groter is als je het vergelijkt met de gemiddelde Eredivisie-ploeg, een ander vast onderdeel van de verdediging te vervangen.

Dat Mvogo die blunder begin, uitgerekend in zijn tweede Eredivisie-wedstrijd van het seizoen, is inderdaad toe te schuiven op toeval en ‘makkelijk van de media’. Dat de Zwitserse doelman, wiens huurcontract aan het einde van dit seizoen afloopt, überhaupt in de gelegenheid werd gebracht om deze blunder in een topwedstrijd voor PSV te maken, is echter wel volledig toe te schuiven op de beslissing van Schmidt. De Duitser bewijst daarmee dat hij nog steeds ervan overtuigd is dat hij beter weet dan de clubleiding van PSV, dat duidelijk een ander idee heeft over het toekomstige technische beleid en het resultaat daarvan op het veld dan de Duitse oefenmeester. Wanneer de club, net als in het eerste seizoen van de Duitser, nog steeds blind zou vertrouwen op het oordeel van Schmidt, dan zou de clubleiding geen eigen idee over de toekomst hoeven hebben. Dat is óók het resultaat van het proces dat er met Schmidt werd ingezet.

Twee voetbalwerelden

Dat de Eindhovenaren iets anders willen dan Schmidt, laat zien dat de Eindhovenaren op dit moment vast zitten tussen twee voetbalwerelden. Het spel dat de Duitser de afgelopen jaren laat zien, is inderdaad meer op de helft van de tegenstander dan de tijd dat Cocu en later Mark van Bommel/Ernest Faber met de scepter zwaaiden. Het spel van Schmidt leert echter ook dat er meer bij aanvallend voetbal komt kijken dan extreem hoge counterpressie op het moment dat de bal verloren is en dan zo snel mogelijk naar het doel van de tegenstander gaan. Met een 4-2-2-2-systeem zorgde dat voor te veel ruimte op het centrale middenveld en dat kwam door het verschil in voetbalcultuur tussen Nederland en hetgeen wat Schmidt gewend is.

We doen wel eens lacherig over het niveau in de Eredivisie; er zijn weinig competities in Europa zo tactisch als de hoogste voetbalklasse van ons kleine kikkerlandje. Tegen die muur is Schmidt enorm opgelopen – en dat zal hij doen zo lang hij in Nederland werkt. De Duitser zit met zijn 4-2-3-1-variant eigenlijk gevangen tussen twee voetbalwerelden. Zijn voetbalfilosofie is eigenlijk veel meer gericht op het reageren op balverlies van de tegenstander dan het domineren vanuit eigen balbezit terwijl het ‘jasje’, de formatie waarin Ajax en sinds dit seizoen ten strijden trekken Feyenoord aantrekken in hun jacht op voetbalsucces, iets anders vraagt dan domweg druk zetten, de bal veroveren en dan maar kijken waar de spelers op het veld staan.

De transfer van Joey Veerman staat eigenlijk symbool voor het verschil tussen de voetbalfilosofie van Schmidt en de wens van PSV. De oud-middenvelder van sc Heerenveen en FC Volendam kan met zoveel passes strooien als hij wel, zo lang hij dat op dit moment niet vanuit de omschakeling doet, loopt PSV altijd in de defensieve trechter van de tegenstander. Dat is het gevolg een simpele optelsom: wanneer de tegenstander verdedigend staat en het centrum compact afdekt, is de snelste route naar het doel (het centrum) ook meteen de moeilijkste optie. Dan heb je spelers nodig die zo veel beter zijn dan de tegenstander dat ze, ondanks die hechte defensies, zo aanvallend kunnen voetballen dat ze meer doelpunten maken dan de tegenstander (Ajax) of een tactisch plan dat zo goed uitgedacht is dat spelers zonder bal met hun loopacties ruimtes en combinaties mogelijk maken om zo’n defensie toch uit elkaar te spelen (Feyenoord én Ajax). PSV heeft minder tactisch vernuft in de ploeg dan Feyenoord, maar wel het betere spelersmateriaal. Dat Ajax een topselectie combineert met een ver uitgedacht spelplan, zorgt er ook voor dat de Amsterdammers de achterstand op PSV opnieuw heeft omgebogen tot een aardige voorsprong.

Opvolger

De tweedeling tussen de wens van PSV (dominant voetbal) en de aard van het beestje (reactie-voetbal) zie je ook terug in de lijstjes met opvolgers van de Duitse hoofdtrainer. Ruud van Nistelrooy wordt het in ieder geval niet, maar dat de naam van Cocu samen met die van Guus Hiddink al genoemd worden, laat zien dat het sportieve verleden van PSV de club veel prijzen heeft opgeleverd. De club heeft met Schmidt echter wel een bepaald fundament gelegd. Daarvoor waren een bepaald type spelers voor en daar zal PSV, ook om financiële redenen, wel op één of andere manier verder moeten bouwen. Daardoor is de tweedeling die Schmidt in zijn anderhalf jaar bij de club liet zien, eerder een voor- dan een nadeel voor de Eindhovenaren.

Het zorgt ervoor dat de clubleiding kan kiezen. Schmidt is een succesvolle en daardoor trotse trainer. Die valt niet makkelijk te kneden voor een clubleiding. Concessies doen is normaal in een langdurige relatie, maar Schmidt is niet het mens dat zich laat leiden door een andere voetbalvisie en dat is nu eenmaal reactievoetbal. Zijn voormalig assistent Thomas Letsch, die nu al een paar jaar werkt bij Vitesse, of Jesse Marsch, de trainer die Schmidt kon opvolgen bij RB Leipzig, zijn trainers in een andere fase van hun carrière en daardoor wellicht wel te paaien zijn voor een nieuwe afslag in hun trainersproces in ruil voor een nieuwe stap (hogerop). Vertrekkend Sparta-trainer Henk Fräser, die ook als assistent van bondscoach Louis van Gaal naar het WK gaat en daardoor altijd kandidaat is om de ervaren toptrainer op te volgen, zou ook in die categorie vallen.

Door voor iemand zoals Peter Bosz te kiezen, loop je mogelijk weer tegen dezelfde problemen aan als bij Schmidt op het moment dat de prestaties tegenvallen. Dat is misschien ook een te grote stap in de voorwaartse richting: dan gaat PSV met het spelersmateriaal voor reactievoetbal, met hier en daar een speler die ook de (mentale) kwaliteiten heeft voor dominant voetbal, ineens naar extreem aanvallend combinatievoetbal waarbij je defensief, zoals bekend bij Bosz, nóg meer risico loopt dan dat PSV dat op dit moment al doet. Dat terwijl er in de Eredivisie ook genoeg trainers rondlopen die bij kleinere clubs bewijzen goed en verzorgd positiespel te kunnen spelen, alleen niet het spelersmateriaal hebben om te kunnen domineren zoals een topclub zoals PSV. Ron Jans (FC Twente), Kees van Wonderen (Go Ahead Eagles), Fred Grim (Willem II, maar vooral bij RKC Waalwijk) en Wim Jonk (FC Volendam) laten dat bijna wekelijks zien. Kiezen voor één van die namen zou misschien niet de meest voor de hand liggende keuze zijn, alleen wel de keuze die het beste bij de situatie van PSV past. Voordat het kan domineren als een Brabantse topclub, zal het de basisprincipes van het Nederlandse voetbal in de ploeg moeten krijgen.

Wint PSV de Eredivisie? Dan pak jij 11x je inzet!