Hoe Saudi-Arabië de organisatie van het WK 2034 cadeau krijgt

Argentinië werd net iets meer dan een jaar geleden wereldkampioen in Qatar. Voor de allereerste keer een WK in de winter. In een land waar het qua mensenrechten slecht gesteld was. Die ingrediënten zien we in 2034 mogelijk in overtreffende trap, als Saudi-Arabië de organisator is. Toch zegt het land dat gewerkt wordt aan die mensenrechten. En dat gebeurt allemaal aan de hand van een overheidsprogramma. In dit deel van SN onderzoekt Saudi-Arabië zoeken we uit hoe Saudi-Arabië ondanks alle misstanden, en met dank van de FIFA, het WK kan gaan organiseren.

Deel 1 SN onderzoekt Saudi-Arabië: Hoe Saudi-Arabië een serieuze spelers werd op de transfermarkt
Deel 2 SN onderzoekt Saudi-Arabië: De bizarre transferzomer van de Saudische clubs

SN onderzoekt Saudi-Arabië deel 2: Waarom kreeg Saudi-Arabië de organisatie van het WK?

Saudi-Arabië wilde al in 2030 het wereldkampioenschap voetbal organiseren, maar dat toernooi ging naar Spanje, Portugal en Marokko. Toen de Saudi’s in de gaten kregen dat ze mis zouden grijpen, werd de focus verlegd naar 2034. Daarbij hielp het dat de FIFA zocht naar bids van Aziatische en Oceanische voetbalbonden.

Een paar weken voor de deadline versoepelde de FIFA ook nog enkele regels, waardoor Saudi-Arabië meer kans maakte. Voorheen moesten er zeven stadions bestaan die voldeden aan de capaciteit. Voor het WK van 2034 werd dat teruggeschroefd naar vier, precies het aantal wat Saudi-Arabië heeft – of aan wordt gewerkt.

Bye, bye Australië

Uiteindelijk trok de enige concurrent Australië zich net voor de deadline (31 oktober) terug. Ook omdat andere landen als Japan, India en Indonesië het voorstel van Saudi-Arabië steunden. Zo bleef dat land als enige over en benoemde de FIFA ze als organisator voor het WK 2034. De Saudische voetbalbond (SAFF) wil een “toernooi van wereldklasse organiseren” en put inspiratie uit de “diepgewortelde passie van het land voor voetbal”.

Ambities Saudi-Arabië

De organisatie van het WK kan worden gezien als kers op de taart van de ambities van Saudi-Arabië. Kroonprins Mohammed bin Salman wil zijn land minder afhankelijk laten zijn van olie-inkomsten. Daarvoor werd Vision 2030 in 2016 in het leven geroepen. Een soort campagne om de komst naar het land te promoten. De Saudi’s beschrijven het als “een unieke transformatieve blauwdruk voor economische en sociale hervormingen die Saudi-Arabië openstelt voor de wereld”.

Sport is wat dat betreft heel belangrijk. Dat was in het eerste deel van deze serie al terug te zien. De Saudi Pro League kreeg een boost door de financiële injecties van enkele clubs, er werd geïnvesteerd in breedtesport en Roberto Mancini werd aangesteld als bondscoach. Dat werd natuurlijk allemaal gefinancierd door het Public Investment Fund (PIF), de grote staatskas van Saudi-Arabië.

Mensenrechten

Toch is er een hoop kritiek op de aanstaande WK-organisatie van Saudi-Arabië. Want net als in Qatar is het zeer slecht gesteld met de mensenrechten. Vrouwen hebben minder rechten dan mannen. Ze mogen niet eens zelf bepalen of ze naar een sportwedstrijd gaan. Op seks voor het huwelijk en relaties met hetzelfde geslacht staat de doodstraf. Kritiek op de regering kan leiden tot huisarrest, een gevangenisstraf of zelfs marteling. 

In 2018 werd de Saudische journalist Jamal Khashoggi vermoord en in stukjes gehakt vanwege kritiek op het bewind. Westerse inlichtingsdiensten linkten kroonprins Bin Salman aan de moord, maar hij ontkent tot op de dag van vandaag. Om de bizarre mensenrechten te illustreren: vorig jaar werden er zeker 172 executies gemeld vanuit Saudi-Arabië.

Arbeidsmigranten

Ook zijn er ongeveer 13,5 miljoen arbeidsmigranten in Saudi-Arabië, die onder erbarmelijke omstandigheden werken. “Met ontoereikende arbeids- en hittebescherming en geen vakbonden, geen onafhankelijke mensenrechtenwaarnemers en geen persvrijheid, is er alle reden om te vrezen voor de levens van degenen die stadions, openbaar vervoer en hotels willen bouwen en onderhouden”, zegt de Amerikaanse mensenrechentadvocaat Minky Worden, directeur bij Human Rights Watch, tegenover The Athletic.

Na het WK in Qatar zorgden mensenrechtenorganisaties en enkele landen ervoor dat de FIFA een lijst opstelde met punten over mensenrechten, waaraan gastlanden moeten voldoen. Toch zit er een addertje onder het gras: de regels gelden alleen voor het toernooi zelf, niet over wat er zich buiten het voetbal afspeelt in het land.

Sportswashing

Al die controversiële dingen verbloemt Saudi-Arabië volgens critici met sportswashing: een manier om de beschadigde reputatie te verbeteren. Youssef El Jebli, die voor Uhud speelt in de Saudi Pro League, is desondanks positief over de ontwikkelingen van het land. “Iedereen praat slecht over dit land, maar ga zelf eens kijken. Mensen die me komen opzoeken hier, zijn blij verrast over wat er allemaal kan. Het is veel vrijer dan je denkt, er zijn zelfs dancefestivals waar je gewoon uit je dak kunt gaan”, vertelt hij tegen RTL Nieuws.

🗣️ "I think that it's very shallow."

Saudi Arabia's sports minister, Prince Abdulaziz, responded to the accusation that his nation is 'sportswashing'.@danroan travelled to Jeddah to ask whether the Kingdom is a suitable host for the men's 2034 World Cup.#BBCFootball pic.twitter.com/KaFTMtZzgd

— BBC Sport (@BBCSport) December 8, 2023

WK in gevaar? Tuurlijk niet!

Toch moet er nog een definitieve klap worden gegeven op de WK-organisatie van Saudi-Arabië. Er zijn nog verschillende stappen die doorlopen moeten worden. Een woordvoerder van KNVB vertelt in een statement in De Telegraaf: “Voor het mogen organiseren van een WK moet een land aan veel voorwaarden voldoen. We zijn dus benieuwd naar het bidbook van Saudi-Arabië.”

Het lijkt er echter niet op dat er nog verandering in gaat komen. Saudi-Arabië heeft financieel ongekende mogelijkheden en dan is de FIFA er natuurlijk als eerste bij om mee te profiteren. Zelfs als de wereldvoetbalbond (letterlijk) over lijken moet gaan.

SN onderzoekt

In de nieuwe serie SN onderzoekt gaat SoccerNews dieper in op actuele thema’s in de voetballerij. De (onderzoeks)journalisten van SoccerNews.nl bijten zich vast in een complex dossier en zetten dit in heldere taal op jouw scherm. In de reeks SN onderzoekt Saudi-Arabië wordt het voetbal in Saudi-Arabië onderzocht. Van de transfers tot de organisatie van het WK in 2034. En van ‘sportwashing’ tot de overname van Newcastle United. Je las net deel 3, binnenkort volgen andere delen.