Interview: oud-PSV’er Édison Méndez: “Voetbal was mijn weg om te overleven”

Bij de naam Édison Méndez denken veel mensen meteen aan zijn ruzie met Huub Stevens, maar de middenvelder uit Ecuador beleefde grotere momenten bij PSV. Hij werd de eerste Ecuadoriaan die in de Champions League speelde én scoorde. In gesprek met SoccerNews.nl herinnert hij zijn successen bij PSV en verklaart hij zijn vechtersmentaliteit. “Voor ons is voetbal de enige manier om uit de armoede te ontsnappen.”

Aan de andere kant van de lijn wordt Édison Méndez licht nostalgisch als hij terugdenkt aan zijn tijd bij PSV. Hij zit in Quito, hoog in het Andesgebergte van Ecuador, op bijna tienduizend kilometer van Eindhoven, maar toch zijn de herinneringen aan zijn tijd in Nederland niet ver weg. “Ze zijn onderdeel van mijn geschiedenis. PSV zit diep in mijn hart. Ik vergeet de club en de supporters nooit. Ze zorgden goed voor mij als eerste Ecuadoriaan bij PSV. Ze gaven veel liefde en respect aan mij, mijn familie en al mijn landgenoten. Eindhoven was mijn thuis. Ik hoop snel terug te komen.”

Quito is nu weer zijn thuis. In de hoofdstad van Ecuador is Méndez begonnen aan zijn carrière als trainer. Bij Liga Deportiva Universitaria de Quito, de club die hij ook als speler diende, heeft hij de leiding over het beloftenelftal. “In het begin kostte het moeite om te wennen aan mijn leven als trainer. Het was een grote verandering na 22 jaar voetballen. Je denkt dat je altijd voetballer zal blijven. Maar het is snel gegaan, ik ben nu al vijf jaar trainer. Ik ben twee keer voor een korte periode hoofdtrainer geweest bij Nacional en bij Quito. Nu doe ik ervaring op bij de Onder 20. Net als speler wil ik stap voor stap groeien en de juiste weg bewandelen.”

Mr. Mundial
Méndez geniet ervan om talenten klaar te stomen voor het eerste elftal. De tieners nemen alles aan wat hij zegt, want met Méndez hebben ze een nationale grootheid als trainer. In eigen land heeft Méndez de bijnaam Mr. Mundial, omdat hij als enige Ecuadoriaan op drie WK’s speelde. In 2002 kwalificeerde Ecuador zich voor het eerst in de geschiedenis en Méndez zorgde met een doelpunt tegen Kroatië voor de eerste WK-overwinning ooit. “Dat was erg belangrijk voor Ecuador. Als voetballand doen we historisch gezien onder voor Brazilië, Argentinië en Uruguay. We waren lange tijd niet in beeld bij Europese clubs, maar nu keken ze naar ons.”

Zijn kans om in Europa te spelen kwam vier jaar later nadat hij indruk maakte op het WK van 2006. Ecuador overleefde de groepsfase en trof Engeland in de achtste finale. “Dat was een zwaar gevecht en het bleef lang 0-0. We hadden het idee dat we konden winnen totdat David Beckham uit een vrije trap de 1-0 scoorde en ons uitschakelde.” Na de wedstrijd tegen Engeland werd Méndez benaderd door Charlton Athletic en PSV. Charlton wilde meer salaris betalen, maar Méndez koos voor PSV. “Ik koos niet voor het geld, maar voor wat goed voelde. In Zuid-Amerika kende iedereen PSV van Romário en Ronaldo. Mijn stijl van voetballen paste goed bij de club. En ik wist dat ze Champions League gingen spelen. Nog nooit had een speler uit Ecuador in de Champions League gespeeld. Dit was mijn kans om de eerste te worden.”

Tien dagen voor de eerste Champions League-wedstrijd tegen Liverpool kwam Méndez aan in Eindhoven. In aanloop naar zijn entree op het hoogste Europese niveau maakte hij een onvergetelijk debuut in de Eredivisie tegen Willem II. De aankoop uit Latijns-Amerika scoorde twee keer en leidde PSV naar een 1-3 overwinning. “Ik had weinig tijd om me aan te passen, maar trainer Ronald Koeman en de spelers hielpen me. Ik gaf alles in het veld en deed mijn best voor het team. Ik kreeg de mogelijkheid om twee keer te scoren. Dat was geweldig. Ik kon niet wachten op de wedstrijd tegen Liverpool.”

Man van de wedstrijd
Gespannen, maar vooral gemotiveerd betrad Méndez het veld tegen Liverpool. De hymne van de Champions League zorgde voor kippenvel op zijn armen. “Ik voelde me trots dat ik mijn land kon vertegenwoordigen. Ik speelde niet voor mijzelf, maar voor alle zestien miljoen Ecuadorianen. Mijn moeder, mijn broers, mijn neven, iedereen keek mee. Ik voelde me verantwoordelijk om goed te presteren. Het was een intense wedstrijd met veel strijd. Ik stond tegenover Aly Cissokho en Steven Gerrard, die ik nog kende van het WK. Grote namen, maar dat telt voor mij niet wanneer we het veld op gaan. Het was elf tegen elf. We vochten voor PSV, speelden gelijk en ik werd verkozen tot man van de wedstrijd.”

Met zijn tomeloze inzet en Latijns-Amerikaanse passie hield Mr. Mundial zich uitstekend staande op het hoogste niveau, zo bewees hij ook in de achtste finale tegen Arsenal. Hij werd opnieuw verkozen tot man van de wedstrijd en behaalde weer een unicum door als eerste Ecuadoriaan te scoren in de Champions League. “Arsenal had grote spelers, zoals Emmanuel Adebayor, Thierry Henry, Gilberto Silva en Cesc Fàbregas. Ze maakten het ons echt moeilijk. Ik probeerde met een schot van afstand de score te openen en dat lukte. We wonnen met 1-0.” In de return maakte Alex een eigen doelpunt, maar vlak voor tijd scoorde de Braziliaanse verdediger ook de gelijkmaker op aangeven van Méndez. In de kwartfinale werd PSV uitgeschakeld door Liverpool.

Eerste keren
De eerste overwinning op een WK, de eerste Ecuadoriaan in de Champions League en de eerste goal in de Champions League. Hoe verklaart Méndez het dat hij zoveel mijlpalen heeft neergezet voor zijn land? Was het de juiste timing? Was het zijn kwaliteit? Of gewoon geluk? “Ik zou niet weten waarom. Soms praat ik met mijn kinderen over voetbal. Dan vragen zij dit ook. Maar geloof me als ik zeg dat ik het zelf ook niet weet. Ik hoef het ook niet te verklaren. Ik heb gewoon hard gewerkt en mijn best gedaan.”

Vechtersmentaliteit
Méndez blijft bescheiden, maar hij wordt in eigen land volop geprezen voor zijn voetballende kwaliteiten en vechtersmentaliteit. De basis hiervoor werd gelegd in La Valle del Chota, de vallei in de Andes waar Méndez werd geboren. In dit gebied wonen vooral afstammelingen van slaven die er in de zeventiende eeuw heen werden gebracht. De vallei is een broeinest van voetbaltalent en bracht de grootste voetballers van Ecuador voort, zoals Méndez, Giovanny Espinoza (ex-Vitesse), Ulises De La Cruz (ex-Aston Villa) en Agustin Delgado (ex-Southampton).

“Waar ik vandaan kom, wonen alleen maar donkere mensen. Voor ons is voetbal de enige manier om uit de armoede te ontsnappen. We hebben geen universiteit of scholing om iets anders te bereiken. We leven van de landbouw. Mijn vader teelde tomaten en moest elf kinderen te eten geven. Ik was de jongste en soms was er te weinig voor iedereen. De nood was hoog. Mijn vader overleed toen ik tien was en mijn moeder had het niet makkelijk. Ik wilde mijn familie helpen en voetbal was mijn manier om dat te doen. Daarom vocht ik in het veld met alles wat ik had.”

Overleven
Voetballen en hard werken was zijn enige manier om geluk te bereiken. Het is daarom dat Méndez in zijn tijd bij PSV nooit klaagde over de kou, het eten of het missen van zijn familie. “Niet elke Ecuadoriaan krijgt de kans om in Europa te spelen. In mijn tijd speelden slechts drie spelers uit ons land in Europa. Ik kwam met een doel en niets kon mij tegen houden. Natuurlijk had ik moeilijke momenten, maar ik wist waarvoor ik het deed. Doordat ik voetbalde, kreeg mijn moeder rust en konden mijn broers en zussen studeren en werk vinden. Dit was onze weg om te overleven.”

Bij PSV kwam Méndez in een groep met Latijns-Amerikaanse spelers die begrepen waar hij vandaan kwam. Ploeggenoten als Jefferson Farfán, Carlos Salcido, Gomes, Alex, Tardelli, Jonathan Reis, Wagner, Cassio en Maza Rodríguez waren gelijkgestemden. “We hadden veel latino’s bij PSV. Dat hielp om me thuis te voelen. We steunden elkaar en kwamen altijd samen in restaurants om te eten. Het voelde als een familie. Maar ook de Nederlanders begrepen ons en sommigen spraken Spaans, zoals Koeman, Phillip Cocu, Patrick Kluivert en Michael Reiziger. De ploeg was een eenheid en dat hielp om goed te presteren.”

Kampioen op doelsaldo
In zijn eerste seizoen bij PSV werd Méndez kampioen na een ongekende ontknoping. Op de laatste speeldag speelden AZ, Ajax en PSV alle drie nog voor de titel. PSV was afhankelijk van de andere resultaten, moest winnen én veel doelpunten maken. “Dat deden we, maar na het laatste fluitsignaal moesten we wachten op het resultaat van Ajax. Als zij zouden scoren, werden wij geen kampioen. We waren ongelooflijk nerveus. Die paar minuten leken een eeuwigheid te duren. Totdat we hoorden dat Ajax niet had gescoord. Het feest barstte los. Met dank aan God waren we kampioen geworden. Op basis van één doelpunt, ongelooflijk. We vierden feest met de supporters die het veld op kwamen. Ik had nog nooit zoveel mensen een titel zien vieren. De dagen daarna was het één groot feest. De latino’s zorgden voor een goede sfeer, maar ik herinner me ook dat Afellay zich met ons mengde en meedeed.”

Ruzie met Stevens
Ook in zijn tweede seizoen werd Méndez kampioen met PSV, maar uit dat jaar is vooral zijn ruzie met trainer Huub Stevens blijven hangen. De camera’s van de NOS legden vast hoe de twee op het trainingsveld tegenover elkaar kwamen te staan. “Het was een misverstand. Ik kwam net terug van een trip met de nationale ploeg. De trainer wilde mij sparen met het oog op de Champions League-wedstrijd tegen Marseille, maar ik wilde voluit trainen en spelen. Ik begreep niet goed wat hij bedoelde en daardoor kregen we ruzie. Het was vervelend, maar we hebben diezelfde middag nog koffie gedronken en het uitgesproken. Daarna speelde ik gewoon tegen Marseille, dus het was opgelost. Mister Stevens heeft een sterk karakter, maar hij was een goede trainer en is een goed persoon.”

Terug naar Ecuador
Na drie jaar in Eindhoven keerde Méndez vanwege familieomstandigheden terug naar Ecuador. “Als ik moet kiezen tussen mijn familie of voetbal, dan kies ik altijd voor mijn familie. Daarnaast kon ik terugkeren bij LDU Quito, de club waar ik van houd en vandaag de dag werk.” Méndez vertelt zijn spelers vaak over zijn ervaringen in Europa en geeft adviezen aan zijn neefje Jhegson Méndez, die bij São Paulo in Brazilië speelt. “Jhegson is het volgende talent uit La Valle del Chota. Hij speelde met de nationale ploeg tegen Nederland op het WK. Het gelijkspel was voor ons een mooi resultaat. Het liet zien dat ons voetbal beter is geworden. Het is nog steeds moeilijk om ons te kwalificeren voor WK’s, maar het lukt elke keer. Er spelen inmiddels meer jongens bij grote clubs.”

Méndez heeft zijn voetbalgenen doorgegeven aan zijn zoon Mayer, die bij Deportivo Cuenca op het hoogste niveau van Ecuador speelt. Vier jaar geleden brachten ze samen een bezoek aan PSV. “Zodat hij kon zien hoe ze trainen, hoe de cultuur is en hoe professioneel alles is georganiseerd. Mijn zoon was erg jong toen ik bij PSV speelde, dus ik vind het belangrijk dat hij iets meekrijgt van die ervaring. Voor mij persoonlijk was het leuk om terug te zijn bij mijn vrienden Mart van den Heuvel (voormalig teammanager PSV, red.) en John de Jong (oud-ploeggenoot en voormalig technisch directeur, red.). Ik zag het trainingsveld op De Herdgang en heb meerdere wedstrijden bezocht in het stadion. Ik hoop snel weer terug te keren in Eindhoven. Doe iedereen daar de groeten!”