Vergeet Ajax, PSV en Feyenoord dit Eredivisie-weekend

Ajax maakte het zichzelf gisteren opnieuw lastig tegen een ploeg uit het linkerrijtje, PSV moet door de overwinning van de Amsterdammers aan de bak tegen FC Utrecht en Feyenoord moet winnen van PEC Zwolle om aansluiting te houden met de top. De belangen zijn bovenin groot, maar aan de staart van de ranglijst grootser. Helemaal voor een club als sc Heerenveen, dat een zes-punten-wedstrijd speelt tegen RKC Waalwijk. Welkom in de meest ondergewaardeerde strijd binnen het vaderlandse voetbal. Inzet? Het Eredivisieschap van 2022/2023. De belangen? Van Champions League-niveau 

Voetbal draait om prijzen. De Eredivisie is jaarlijks inzet van een flinke strijd. Niet alleen aan de kop van de competitie. De staart, waar de teams strijden om lijfsbehoud, heeft dit seizoen een bijzondere ‘gast’: sc Heerenveen. De Friezen maken een teleurstellend seizoen door, verloren in de winterstop hun koningskoppel Henk Veerman (FC Utrecht) en Joey Veerman (sc Heerenveen). 

Sc Heerenveen

Met de Veermannetjes in de ploeg ging het al niet voor de wind bij Heerenveen, zonder de doelpuntenmaker en de creatieve geest zit Heerenveen helemaal in de hoek waar de klappen vallen. Daardoor is een wedstrijd tegen RKC Waalwijk, normaal gesproken geen wedstrijd die met rood staat omcirkelt in de Friese agenda, anno 2022 een zes punten wedstrijd in de strijd om degradatie. Heerenveen heeft na vijfentwintig wedstrijden 26 punten verzameld dit seizoen. De ploeg van interim-trainer Ole Tobaisen heeft een aantal zware weken achter de rug. De laatste overwinning van de Friezen is van vorig jaar, toen er midden december gewonnen werd van provinciegenoot Cambuur Leeuwarden. 

Sinds 19 december wacht Heerenveen dus al op een overwinning. Sterker nog: de laatste acht wedstrijden haalden de Friezen slechts één punt op. Het eveneens noodlijdende Willem II kwam net tot scoren tegen Heerenveen, dat zelf ook geen kansen wist af te maken (0-0, red.). Opvallend is dat de Friezen vooral de wedstrijden verliezen van teams die (veel) minder kwaliteit in de selectie heeft. Verliezen van PSV en FC Utrecht is voor een subtopper altijd een mogelijkheid, maar wedstrijden tegen PEC Zwolle (0-1), Fortuna Sittard (0-2) en NEC (0-1) zijn normaal garantie voor de volle buit bij Heerenveen. 

Dat bleek vorig seizoen ook al een brug te ver voor de Friezen. In Waalwijk werd er gelijkgespeeld (1-1) en ook thuis deelden de Waalwijkers de punten met de Friezen. Het belangrijkste verschil tussen de wedstrijden van vorig seizoen en dit jaar is echter niet het wegvallen van de Veermannetjes, de andere trainer bij sc Heerenveen of de dramatische vorm van de afgelopen weken. Dat is hetgeen wat er onder zit: de club zit in een situatie waarin het vrijwel nooit zit. En dat het door degradatiestress, helemaal wanneer er enorme belangen zijn, kan spoken bij een club, ondervindt Heerenveen aan de levende lijven. 

Duur degradatiespook

Laten we vooropstellen: mocht Heerenveen degraderen, dan zal het eerder in de situatie van FC Twente terecht komen Roda JC achterna gaan. De Tukkers kwamen door een onbegrensd financieel beleid ernstig in de problemen. Na het landskampioenscha in 2010 volgde een degradatie in 2018. Heerenveen vierde dan geen landskampioenschap, maar draait al heel wat jaren mee in de subtop van Nederland. Daardoor heeft vrijwel niemand in de selectie ooit in deze voetbalschoenen gestaan. Maar belangrijker: de structuur van de club is daar niet op ingericht. 

Dat maakt de wedstrijd tegen RKC Waalwijk niet alleen een zes-punten-wedstrijd in de strijd om lijfsbehoud. Het wordt voor de penningsmeester van de Friezen ook een zes nullen wedstrijd. Heerenveen moet de afgelopen jaren moeite doen om het hoofd financieel boven water te houden. De club kampt met een structureel miljoenentekort als het gaat om het bedrijfsresultaat zonder transfers. Vorig seizoen werd dat verlies door de hulp van de achterban in coronatijd beperkt tot 2,9 miljoen euro. Het jaar daarvoor moest Heerenveen 6,7 miljoen euro bijleggen. Dat was tot nu toe geen probleem voor Heerenveen, dat door haar positie als stabiele Eredivisie-ploeg (vrijwel) jaarlijks miljoenen euro’s verdient op de transfermarkt. 

Degradatie zorgt er niet alleen voor dat dezelfde Eredivisie-spelers ineens véél minder waard zijn – ook omdat veel van de spelers niet in de Keuken Kampioen Divisie willen spelen. De contracten van de spelers van de Friezen zijn waarschijnlijk niet ingericht op een degradatie – voorbeeld: vastgestelde loonsverlaging van een X-percentage bij degradatie – waardoor de loonkosten onverminderd hoog blijven voor de club, terwijl de commerciële en andere inkomsten zoals tv-rechten met de transferwaardes van de spelers mee dalen. 

Daardoor draai je als club eigenlijk dubbel verlies. Spelers gaan voor een lagere prijs weg en de andere inkomsten worden ook minder. Het gevolg daarvan is pijnlijk: de club wordt dan gedwongen de sterspelers (lees: spelers met hoogste marktwaarde) te verkopen. Wil Heerenveen deze behouden, dan heeft het gelukkig nog 29 miljoen euro aan eigen vermogen (2020/2021). Vorig seizoen was daar ruim vijf miljoen euro van vrij besteedbaar. Als de club dit vermogen wil behouden, kan het er altijd voor kiezen om een lening af te sluiten.

RKC Waalwijk 

De situatie waar sc Heerenveen in dreigt te komen, is te vergelijken met het dal waar tegenstander RKC Waalwijk de afgelopen jaren uit klom. De Brabanders speelden een lange tijd in de Keuken Kampioen Divisie maar promoveerden via de nacompetitie vrij plotseling naar het hoogste niveau. De Waalwijkers hadden geluk dat de competitie door corona werd afgebroken, waardoor RKC behouden bleef voor de Eredivisie. Daar plukte de club de afgelopen jaren de vruchten van, waardoor we de ploeg van Joseph Oosting op dit moment terug vinden op een veertiende plaats. 

Een overwinning tegen Heerenveen kan voor Waalwijkers een levensader betekenen. De ploeg staat op dit moment drie punten boven de degradatiestreep. RKC staat op dit moment drie punten achter sc Heerenveen, dat weer in punten gelijk staat met Heracles Almelo (spelen tegen PSV, red.) en één punt achtstand heeft op Go Ahead Eagles. Bij een overwinning kan RKC dus verder naar boven kijken dan de dertiende plaats. Helemaal met het programma van de directe concurrenten in het achterhoofd. 

PEC Zwolle (16e) staat op drie punten achterstand. De ploeg van Dick Schreuder neemt het zondag op tegen Feyenoord. Hoewel de Zwollenaren onder de nieuwe trainer een heel andere ploeg lijkt, is Feyenoord natuurlijk de grote favoriet. Regiogenoot Willem II is een groter probleem voor RKC en spelen óók een zes-punten-wedstrijd: Fortuna Sittard, dat bij een overwinning in punten gelijk komt met Willem II en een wedstrijd minder heeft gespeeld, zal er alles aan willen doen om over de Tilburgers heen te kunnen gaan. 

Omgekeerde titelstrijd 

Voetbal draait om prijzen, maar de prijs van zilverwerk is hoog. Zo hoog dat de belangrijkste prijs niet eens tastbaar hoeft te zijn. Want het winnen van het Eredivisieschap is miljoenen euro’s waard. Peulenschillen voor Ajax, PSV en Feyenoord. Van levensbelang voor clubs zoals RKC Waalwijk, Willem II, Fortuna Sittard, PEC Zwolle en Sparta Rotterdam. En ja, óók voor sc Heerenveen. De Friezen hebben in elk geval een financiële situatie én een achterban die de miljoenenklap voor één seizoen wel kunnen opvangen. Bij die andere verenigingen is dat nog maar de vraag, en dat is hun grootste voordeel dit Eredivisie-weekend. 

In de omgekeerde titelstrijd is sc Heerenveen zoals Ajax. Het is geen toeval meer dat laagvliegers zoals Go Ahead Eagles, RKC Waalwijk én Cambuur Leeuwarden het de Amsterdammers vrijwel onmogelijk maakten om te voetballen. Dát doet vechten met degradatie met een elftal, maar om dát te kunnen geven, heb je bepaalde spelersprofielen in je elftal nodig. Klootzakken. Gasten die niet tot het gaatje gaan, maar daar doorheen. Dat soort speler voetballen over het algemeen niet voor clubs als Heerenveen. Die voetballen meestal in de shirts van de RKC Waalwijks van deze wereld. Daardoor is volgens de bookmaker Heerenveen de favoriet voor de overwinning, maar komt dat vooral omdat de club het meeste te verliezen heeft. 

De strijd bovenin wordt beslist door kwaliteit óf door het mentale spelletje van de ploeg die het minste te winnen heeft – en dus al boven verwachting presteert. Met een omgekeerde titelstrijd, is onderin ook het tegenovergestelde het geval: de ploeg die het minst te verliezen heeft, presteert over het algemeen het beste. De promotie van RKC Waalwijk, dat achtste werd in de Eerste Divisie en via de nacompetitie promotie afdwong, is daar misschien wel het belangrijkste voorbeeld van.

Wedden op RKC – sc Heerenveen levert je het meest op bij een gelijkspel!