Waanzinnige tegenslag Oranje zorgt voor hoofdbrekens

Frank de Boer heeft te maken met een groot vraagteken richting het Europees kampioenschap. Virgil van Dijk liep vier maanden geleden een zware knieblessure op, waardoor hij de rest van het seizoen buitenspel staat. Het betekende direct dat het Europees Kampioenschap van komende zomer in gevaar kwam. Het herstel van de aanvoerder van het Nederlands elftal gaat voorspoedig, maar het ligt voorlopig niet voor de hand dat Van Dijk daadwerkelijk deel gaat uitmaken van de definitieve selectie. Zeker als het aan Jürgen Klopp ligt.

De hoofdtrainer van Liverpool ondervindt grote problemen sinds hij niet meer kan beschikken over Van Dijk. Het gehele seizoen functioneert de achterste linie van de Engelse kampioen niet, maar na het vertrek van de centrale verdediger ging alles nóg slechter. Daarom is het vanzelfsprekend dat Klopp zijn leider achterin graag meeneemt in de voorbereiding op het nieuwe seizoen en hem liever niet afstaat aan een andere coach waarop hij weinig tot geen controle heeft. Desondanks heeft de Nederlander zélf voorlopig andere plannen.

De geboren Bredanaar gaf maandagochtend bij De Telegraaf aan dat hij zich voorlopig richt op het eindtoernooi met het Nederlands elftal. Hij kon uiteraard nog geen beloftes maken over het halen van het kampioenschap, maar ging daarvoor wél zijn uiterste best doen. Voorlopig maakt Van Dijk echter nog geen onderdeel uit van de Oranje-selectie en dus moet Frank de Boer snel met een nieuw plan komen. Daarbij kan de positie van uitblinker Frenkie de Jong zomaar eens de sleutel voor een toekomstig succes worden.

Strootman

De situatie met Van Dijk doet denken aan de problemen rondom Kevin Strootman in 2014. Toenmalig bondscoach Louis van Gaal had destijds een systeem in zijn hoofd waarmee hij op het Wereldkampioenschap in Brazilië wilde presteren. Strootman, die op dat moment aan zijn eerste seizoen bij AS Roma bezig was, speelde een zeer belangrijke rol in dat systeem. De controlerende middenvelder raakte echter zwaar geblesseerd aan zijn kruisband en moest onder het mes, waardoor Van Gaal moest overschakelen naar een nieuw plan.

De ervaren oefenmeester besloot naar de kwaliteiten van zijn selectie te kijken en zijn vertrouwde 4-3-3 systeem tijdelijk overboord te werpen. Het Nederlands elftal speelde elke wedstrijd met drie centrale verdedigers en twee opkomende backs, waardoor het meer controle kreeg over wedstrijden. De handelingen van de trainer bleken aan het einde van het toernooi succesvol, want Oranje bereikte uiteindelijk de halve finale, waarin Argentinië te sterk bleek te zijn. Na een overwinning op Brazilië ging Nederland de boeken in als de nummer drie van het toernooi.

Als het om het jaar 2014 gaat, zit bij mensen vooral de systeemwisseling nog in het hoofd gegrift. On-Nederlands ging het niet langer om het systeem waarin Oranje speelde. Juist de prestaties stonden voorop, omdat Van Gaal inmiddels ook zag dat het elftal het zeker niet kon opnemen tegen de toplanden. Het collectief zou wonderen doen. Vóór het eindtoernooi stelde de bondscoach treffend na een wedstrijd: “Ik probeer een systeem te spelen waarbij de kwaliteiten van de spelers het best tot hun recht komen.” Die gedachte bracht Oranje dichtbij de eindzege.

Gemis

Ook Frank de Boer heeft dit jaar te maken met het missen van een sleutelspeler. Van Dijk behoort sinds de komst van Ronald Koeman tot de belangrijkste spelers van het elftal en dat is onder De Boer allerminst veranderd. Als aanvoerder moest Van Dijk zijn team komende zomer richting een eindzege krijgen, maar voorlopig kan de bondscoach niet rekenen op zijn aanwezigheid. Zoals gezegd stelde Klopp dat deelname aan het EK niet in de lijn der verwachtingen ligt en ook de defensieve kracht zélf kan nog geen duidelijkheid bieden.

Op papier is het probleem eenvoudig op te lossen, want voorlopig heeft Nederland aan verdedigers geen gebrek. Met Stefan de Vrij beschikt Oranje over een uitstekend alternatief en daarachter dienen diverse spelers, zoals Jurriën Timber, Daley Blind, Jeremiah St. Juste en Jordan Teze. Allemaal lijken ze echter nog niet klaar voor het grote werk, waardoor De Boer voorlopig met zijn handen in het haar zit om tot een ijzersterke oplossing te komen. En daarbij is haast geboden, want over drie maanden werkt Nederland al zijn eerste wedstrijden af.

Het Nederlands elftal speelt dan in de poulefase tegen Oekraïne, Oostenrijk en Noord-Macedonië. Voorlopig lijkt het erop dat de landen deze duels in de Johan Cruijff Arena afwerken, waardoor de wedstrijden geen probleem lijken voor de betere Nederlanders. Wanneer het Nederlands elftal echter moet aantreden tegen toplanden als Duitsland, Frankrijk, Spanje en België, dan lijkt de tegenstand een compleet ander verhaal. Oranje heeft namelijk een stuk minder ervaring op eindtoernooien, waardoor uitschakeling op de loer ligt.

Frenkie

De bondscoach moet daarom op zoek naar een spelsysteem, waarbij hij het evenwicht in het elftal herstelt. Aangezien Oranje op het middenveld en in de aanval doorgaans spelers opstelt met een aanvallende intentie, is het essentieel dat de restverdediging op orde is. Daarmee voorkomt De Boer dat er grote ruimtes op het middenveld ontstaan waarvan tegenstanders gebruik kunnen maken door slimme counters op te zetten. Evenals normaal speelt Frenkie de Jong in die gedachten een essentiële rol in het elftal.

De Boer kan daarbij afkijken van de uitwedstrijd die Barcelona in de achtste finale van de Champions League afwerkte tegen Paris Saint-Germain. Koeman koos in de met 1-4 verloren heenwedstrijd in Camp Nou ervoor om Sergiño Dest tegenover Kylian Mbappé te zetten. Dat bleek geen gelukkige keuze, want de aanvaller was de absolute uitblinker van de wedstrijd. De Fransman maakte maar liefst drie treffers voor de bezoekers, waarbij Dest voortdurend te laat was om zijn directe tegenstander van het scoren af te houden. 

In de return besloot Koeman dan ook om het tactisch anders te doen. De Jong kreeg de opdracht mee om vanaf de achterste linie op te bouwen, waardoor het combinatiespel van de Spanjaarden een stuk vlotter ging. Bovendien bleek de middenvelder in staat om verdedigende situaties sneller dan zijn directe tegenstanders in te schatten, waardoor hij vrijwel altijd eerder bij de bal was om die te veroveren. Barcelona werkte ondanks de uitschakeling daardoor een uitstekende wedstrijd af, waarover de Spaanse media de volgende dag lyrisch waren. 

Tegen toplanden lijkt het eveneens lonend om De Jong als inschuivende verdediger te gebruiken om zo ervoor te zorgen dat een extra kwaliteit tot zijn recht komt. Wanneer het Nederlands elftal bij achterstand dan moet scoren, kan De Boer eenvoudig wisselingen in zijn elftal aanbrengen zonder dat hij daadwerkelijk spelers vanaf de bank moet brengen. Bij Ajax en Barcelona liet De Jong al zien dat hij deze positie als geen ander eigen kan maken. De Boer moet daarvoor wél de nodige wijzigingen in zijn spelsysteem doorvoeren.