Overmars verdient nieuwe bijnaam na miljoenendeals

Marc Overmars belichaamde als technisch directeur lang het tegenovergestelde van zijn voetbalcarrière. Zo vlug als de linksbuiten van Ajax en Arsenal was, zo traag leek hij de portemonnee te pakken als het om transfers ging. Het leverde hem de bijnaam Marc Netto op, maar de realiteit van vandaag leert dat hij een nieuwe koosnaam verdient. 

Na de (niet zo) Fluwelen Revolutie die Johan Cruijff in 2010 inzette bij Ajax, werd Marc Overmars twee jaar later aan de directie van Ajax toegevoegd. De voormalige vleugelflitser was op dat moment al als trainer actief bij het eerste elftal van de Amsterdammers en combineerde die baan als technisch eindverantwoordelijke bij zijn jeugdliefde Go Ahead Eagles. 

Nadat Ajax hem definitief binnenhengelde, mocht Overmars in samenspraak met het ‘Technisch Hart’ van de Amsterdammers de selectie van het eerste elftal samenstellen. Dat bleek, met de wijsheid van nu, niet zo’n gemakkelijke taak als dat je zou denken bij een Nederlandse topclub. 

Fluwelen revolutie: eigen-jeugd-eerst-beleid

Cruijff voerde een zogenaamd eigen-jeugd-eerst-beleid in bij de Amsterdammers. De jaren voordat de legendarische nummer 14 ingreep bij Ajax – aanleiding was de aanstelling van Louis van Gaal als algemeen directeur – gaf Ajax zonder problemen miljoenen euro’s uit aan spelers die het niet redde op het dek van het Amsterdamse vlaggenschip. Dat kon (lees: moest) anders, dacht Cruijff.
In plaats van veel geld te steken in het eerste elftal, kwam de focus komen te liggen op de jeugdopleiding en de doorstroom van talenten. Ter illustratie: de duurste aankoop van het eerste jaar van Overmars bij Ajax was Nicolas Moisander, die voor vier miljoen euro overkwam van AZ. 

Daarnaast kwam de 17-jarige Lucas Andersen, destijds een supertalent, over van Aalborg BK, voor wie bijna twee miljoen euro werd neergeteld. Met andere woorden: geld neertellen voor jeugdspelers was prima, maar bij aanwinsten voor het eerste elftal werd elk dubbeltje op omgedraaid.
De geringe uitgaves op de transfermarkt, leverde Marc Overmars de bijnaam Marc Netto op. Toch bleef een groot deel van de reden waarom Ajax minder geld uitgaf op de transfermarkt – het risico op dure miskopen – toch bestaan: in de eerste drie jaar gaf Ajax vooral veel geld uit om Daley Sinkgraven (Heerenveen, 7 miljoen euro) en Nemanja Gudlej (AZ, 6 miljoen euro) over te nemen, maar deze spelers schreven geen historie in Amsterdam. 

Tegenover die geringe transferuitgaves stond het gedeeltelijke gelijk van Cruijff: door meer te focussen op de doorstroom uit het tweede elftal, kregen spelers zoals Jaïro Riedewald, Kenny Tete, Justin Kluivert, Riechedley Bazoer, André Onana en Donny van de Beek de kans om zich (eerder dan bij andere clubs) aan te sluiten bij het eerste elftal. 

Val van het Technisch Hart

Dat een groot deel van die spelers meerdere seizoenen in Ajax 1 speelden, spreekt in het voordeel van de minimale uitgaves van Marc Netto. Dat veranderde in het najaar van 2015. In de voorgaande maanden kwam er al, mede door magere prestaties in Europese toernooien, kritiek op het beleid dat gevoerd werd in Amsterdam. De jeugdspelers stroomden wel door, maar het ontbrak Ajax aan ervaring in het eerste elftal om echt een rol van betekenis te spelen. 

Het leidde tot een hevige discussie binnen de Amsterdamse muren, wat resulteerde in het einde van de Fluwelen Revolutie die Cruijff en de zijnen inzetten om de koerswijziging te verwezenlijken. Overmars bleef als een van de weinigen uit het Technisch Hart bij de club: De Boer vertrok na vier landskampioenschappen, Dennis Bergkamp ging met hem mee en ook Wim Jonk, één van de belangrijkste Cruijff-adepts binnen de club, ruimde als Hoofd Jeugdopleidingen het veld. In plaats van louter voor de jeugdopleiding te gaan, koos Ajax er sindsdien voor om meer te spenderen op de transfermarkt. 

Hans van der Zee, die in 2011 succesvol zijn ontslag bij Ajax aanvocht in de rechtszaal, kreeg als Hoofdscout een belangrijke rol toebedeeld en ging, net als in zijn tijd bij PSV, in Zuid-Amerika op zoek naar spelers die een direct aandeel konden hebben in het eerste elftal van Ajax. Twee van de aankopen uit die eerste periode, Davinson Sanchéz en David Neres, bleken gouden vondsten. 

Gouden revolutie: nieuwe en het oude gecombineerd

Na de val van het Technisch Hart kreeg Marc Overmars ook een nieuwe functie: hij werd Directeur Voetbalzaken. Overmars zag erop toe dat er een gezonde balans kwam tussen aan de ene kant doorgebroken jeugdtalent – Frenkie de Jong, Matthijs de Ligt, Sergiño Dest en dit seizoen Ryan Gravenberch– en aan de andere kant moesten er versterkingen worden gehaald om ervaring aan de selectie toe te voegen, de transfers van Daley Blind (Manchester United), Dusan Tadic (Southampton) en Hakim Ziyech (FC Twente) zijn hier de belangrijkste voorbeelden van. 

Toch zouden de laatstgenoemde spelers niet gehaald kúnnen zijn, als Cruijff zijn revolutie niet had ingezet. Ajax verkocht de doorgebroken jeugdspelers, die qua transfersommen het meeste rendement opleverden, met enige regelmaat voor miljoenen euro’s door aan clubs uit Europese topcompetities. Daardoor bleef Ajax haar predicaat van opleidingsclub behouden, maar heeft het daarnaast méér oog dan voorheen voor het eigen belang in Europa. Een succesvolle campagne in de Champions League bracht zo’n 90 miljoen euro binnen en is – mits de selectie op orde is – elk jaar mogelijk. Een Frenkie de Jong of een Matthijs de Ligt verkoop je één keer voor datzelfde bedrag. 

Overmars’ nieuwe bijnaam

Wanneer je de laatste grote transfer van Ajax – Braziliaan Antony werd voor maximaal 21 miljoen euro overgenomen van São Paulo – tegenover een buitenspeler uit de eerste periode van Overmars zet – de Zweedse buitenspeler Sana werd voor nog geen 300.000 euro overgenomen destijds – is het verschil tussen toen en nu enorm. Dat Overmars naast geld uitgeeft, nóg meer geld binnenbrengt voor de Amsterdamse club, laat het tijd worden voor een nieuwe bijnaam voor Marc Netto.
Want op het moment dat je zelfs miskopen als Marin en Mallagan zónder miljoenenverlies kunt doorverkopen aan clubs, hou je netto natuurlijk meer over. Dan ben je alleen geen kampioen van de bezuinigingen meer, maar is Marc Money een passendere bijnaam voor de man die Ajax’ bankrekening de afgelopen jaren flink heeft gespekt.