Oranje krijgt (g)een ideale toernooicoach

Frank de Boer neemt het bondscoachschap van het Nederlands elftal op zich. De oud-trainer van onder andere Ajax en Internazionale krijgt van de KNVB de kans, maar of hij deze verdient, is niet iedereen over uit. Qua speelstijl is de 50-jarige trainer dé ideale toernooicoach voor Oranje, maar tijdens een EK spelen er ook andere krachten. 

Van de drie kandidaten die de KNVB benaderde om Ronald Koeman op te volgen als bondscoach, was Frank de Boer eigenlijk de enige die meteen ‘ja’ zou zeggen. Frank Rijkaard geniet na lucratieve avonturen bij FC Barcelona en Saoedi-Arabië van zijn voetbalpensioen, Peter Bosz zei dat hij niet beschikbaar was omdat hij nog een contract heeft bij Bayer Leverkusen, dus was de verrassing niet groots dat Frank de Boer in Zeist de gesprekken wél opende. Wanneer De Boer de job krijgt en met Oranje naar het Europees Kampioenschap gaat, ontstaat er een tweedelige situatie. 

Frank de Boer

Voor De Boer komt een bondscoachschap als een geschenk van de voetbalgoden. Als trainer van Ajax vierde hij vier landskampioenschappen op rij, maar buiten de Amsterdamse ring blijken zijn trainerskwaliteiten nog niet echt te werken. Als trainer van Ajax wist hij in 263 wedstrijden als eindverantwoordelijke 2,02 punt per wedstrijd te pakken, maar deze tijden kon hij in Milaan (Internazionale), Londen (Crystal Palace) én Atlanta (Atlanta United) niet herleven.
De Boer wilde in het buitenland graag voortborduren op het bij Ajax ingezette patroon. In een 1-4-3-3-systeem van achteruit opbouwen en de wedstrijd op die manier ‘op balbezit’ controleren. Dat lukte hem bij Ajax nog wel, maar werd in minder bekwame elftallen zoals Crystal Palace een onmogelijke missie. Wanneer De Boer over de selectie beschikte waar huidig Inter-trainer Antonio Conte mee kan werken, had het in Italië wellicht nog een slagingskans gehad, al zeggen de prestaties van Atlanta United (een van de grootste clubs in de Major League Soccer) ook meer dan genoeg. 

Hollandse School

De Boer bewees in het buitenland vooral dat niet elk elftal geschikt is voor de Hollandse School. Zijn speelstijl is vaak als ‘doodsaai’ omschreven, maar geldt in het Ajax van Erik ten Hag nog steeds als de basis voor het succes van de Amsterdammers. De Boer liet, ondanks zijn mindere periodes in het buitenland, wel bij elke werkgever zien dat hij wéét waarvoor hij staat, iets waar het huidige Oranje-team behoefte aan lijkt te hebben.

In de wedstrijden dat Dwight Lodeweges de eindverantwoordelijke was, had Oranje minder te vertellen dan in de tijd onder Ronald Koeman. Natuurlijk speelde de maandenlange pauze van de corona-crisis zijn rol, maar het werd wel duidelijk dat de Oranje-sterren iemand nodig hebben die een duidelijk fundament onder de ploeg legt. 

Een toernooicoach

De Boer heeft in dat opzicht één groot voordeel: hij zal de principes van de Hollandse School niet hoeven uit te leggen aan zijn ‘nieuwe’ spelersgroep. Daarnaast is zijn behouden speelstijl een stuk meer geschikt voor een toernooi, waar je veel wedstrijden in korte tijd moet spelen, dan de ultra-aanvallende (en energievretende) methodes van Bosz.

In vergelijking met het Ajax dat De Boer onder zijn hoede had tussen 2010 en 2014, heeft het Nederlands elftal anno 2020 veel meer kwaliteit. De huidige lichting internationals is waarschijnlijk de beste selectie waarmee De Boer heeft gewerkt in zijn trainerscarrière, waardoor het ook niet heel waarschijnlijk is dat het Oranje-spel van de 50-jarige coach veel weg zal hebben van de tijd dat hij met de scepter zwaaide in Amsterdam.
Eén van de karakteristieke eigenschappen van de speelwijze van De Boer is het ontbreken van een ‘nummer 10’ en het spelen met een klassieke ‘zes’ (verdedigende middenvelder, red.). 

Daardoor kunnen je centrale middenvelders, buitenspelers én spits een stuk meer risico leggen in hun spel en hebben mannen als Memphis Depay, Quincy Promes, Steven Bergwijn en Georginio Wijnaldum veel ruimte voor zich waar ze zich vrijuit in kunnen bewegen. Met de individuele klasse van deze spelers, in combinatie met de ruimte die er gecreëerd wordt door het ontbreken van pure aanvallende middenvelder, kan de Oranje-aanval een onberekenbare machine worden waar je door veel beweging de tegenstander tot keuzes maken dwingt. 

Geen toernooicoach

Wanneer een team op een eindtoernooi actief is, wordt er echter meer gevraagd van een bondscoach dan de tactische lijnen uitzetten en de beste selectie samenstellen. Een van de belangrijkste taken tijdens een toernooi is het hoog houden van het teammoraal en dat is met een groep vol grote voetballers (lees: ego’s) soms een dagtaak.
In dat opzicht is De Boer alles behalve een toernooicoach. De coach heeft in zijn tijd met Ajax verschillende aanvaringen gehad met spelers met ‘sterke karakters’. Mounir El Hamdoui is daar misschien wel het meest treffende voorbeeld van. De Marokkaanse spits kwam voor veel geld over van AZ en was destijds één van de beste spelers op de Nederlandse velden, maar slaagde er bij Ajax niet in dat potentieel waar te maken omdat hij vaak met De Boer in de clinch lag.
Dat De Boer qua communicatie en people-management kan verbeteren, vertelde ook oud-speler Theo Janssen in Studio Voetbal. De middenvelder, die op voorspraak van De Boer naar Ajax werd gehaald en kampioen werd met de Amsterdammers, gaf aan dat vooral de moeilijke gesprekken een pijnpunt waren voor De Boer. En ja: een speler vertellen dat hij niet in de basisopstelling van een eindtoernooiwedstrijd staat, is eigenlijk altijd een moeilijk gesprek. 

Gouden combinatie

De KNVB moet dus op zoek naar een gouden combinatie en lijkt deze ook gevonden te hebben. Dat De Boer binnenkort aangesteld wordt als nieuwe bondscoach is inmiddels een publiek geheim, maar datzelfde geldt voor de rol van de tijdelijke toezichthouder: Dwight Lodeweges. Dat de voormalig assistent van Ronald Koeman goed in de groep ligt, bewezen de woorden van aanvoerder Virgil van Dijk wel. De centrale verdediger vertelde dat Lodeweges “al lang het respect had als bondscoach”.
Het feit dat Lodeweges er al vanuit gaat dat hij stap terug gaat doen, maakt de weg vrij voor gouden combinatie tussen De Boer en de huidige ad-interim-bondscoach. De soms koude en afstandelijke De Boer die geen probleem heeft de harde keuzes te maken en de lieve, zachtaardige Lodeweges die als een soort import-oom de beslissingen op een menselijke manier uitlegt aan de niet verkozen speler.